PSB 3 - Pagdulag dangan Pagluwas kan Sagrada Pamilya sa Ehipto

Pag-adal sa Bibliya Bilang 3

Teksto: Mateo 2:13-23 (Pagdulag sa Ehipto asin an Paghale sa Egipto pasiring Nazareth)

Petsa – Disyembre 29, 1997

TEKSTO	PARALLEL NA SITAS	MAYOR NA SITAS	TEKSTO	NOTASYON
Haman na sa isip niya na ini an gigibuhon kan an anghel nin Kagurangnan g nagpahiling saiya sa pangaturugan asin nagsabi, ‘Josef, aki ni David, dai ka matakot na kuahon si Mari asa saimong harong bilang agom mo, nin huli ta an ipinapangidam niya sa saiyang tulak lalang kan Espiritu Santo.	1:20+ 2:13,19 28:2 Gn. 16:7+ Lk. 1:11, 2:9 Jn. 5:4 Lk. 1:35	Mateo 2: 13 14	Paghale ninda, nagpahiling an anghel nin Kagurangnan ki Josef sa sarong pangaturugan na an sabi: “Bangon, ibanhan mo an aki asina n saiyang ina asin dumulag kamo sa Egipto, asin mag-estar kamo duman sagkod na sabihon ko saimo, nin huli ta mawot na hanapon ni Herodes an aki asin gadanon siya. Kaya nagbangon si Josef asin kaiba an aki asina n saiyang ina, naghale kan bangging iyan pasiring sa Ehipto.	g  An ‘anghel nin Kagurangnan’ sa mga anoy na teksto (Gn. 16:7+) nangangahulugan na si YHWH mismo. Sa pag-asenso kan doktrina sa mga anghel (Hilnga Tb. 5:4+) an saindang pagkakaiba sa Dios malinaw; nagpadagos sinda sa saindang trabaho bilang mga langitnon na mensahero asin iyo ini an dahelan kun tano ta sa Estorya nin Pagka-aki ni Jesus minapahiling sinda nin siring (Mt. 1:20,24; 2:13,19; Lk. 1:11; 2:9; hilnga man Mt. 28:2; Jn. 5:4, Gibo 5:19; 8:26; 12:7,23, Hb. 1:14).
Hale sa Ehipto ilinuwas siya nin Dios h nagin siring siya sa sungoy kan layas na lalaking baka para saiya i. Namotan ko an Israel kan siya aki pa b, asin hale sa Ehipto inapod ko an sakong aking lalaki. c.	Bil. 23:22 Ho. 11:1	15	Kun saen siya nag-estar sagkod na Magadan si Herodes. Nangyari ini tanganing maotob an mga tataramon na isinabi nin Kagurangnan sa paagi nin profeta: Hale sa Ehipto inapod ko an sakong aki f.	Bilang 23:22 h – Ini iyo si ‘El’ digdi asin bakong ‘Elohim’. Siring man sa Bil. 24:4,8,16 i sarong depisil nateksto. An iba ‘siya (si Jacob) igwa nin kusog na sa-lalaking baka.’ f  An Israel, kun siring, iyo an ‘aki’ digdi sa tekstong ini kan profeta iyo an minasalming kan Mesias. Ho. 11:1 b – Para ki Hosea, an kasaysayan ni Israel talagang nagpoon sa Exodo. Ining tekstong ini minapahayag kan bulawan na panahon nin pagbaklay sa disierto, Hilnga 2:16+. Garo naaaraman, o naroromdoman, lang ni Hosea an mga menor na insidente sa panahon kan mga patriarka, 12:4-5,13.
Kun siring ini an sabi ni YHWH: Sarong tingog an nadangog sa Ramah, naghahaya asin mapait na nananangis: siya si Rachel g na nananangis para sa mga kaakian niya, dai siya nararanga para sa saiyang mga kaakian, nin huli ta sinda h mayo na.	Jr. 31:15 Gn. 37:35 Mt. 2:18 1 S. 10:2+	16 17 18 19	Makuri an kaanggotan ni Herodes kan mahiling niyang nadonongan siya kan mga lalaking madonong, asin ipinagadan niya an mga lalaking omboy magpoon duwang taon paibaba sa Bethlehem asin pagtaraid na distrito. An petsang binasaran niya iyo idtong hinapot niya sa mga lalaking madonong. Digdi nangyaring naotob an mga tataramon na sinabi sa paagi kan profeta Jeremias g.: Sarong tingog nadangog sa Ramah, nananagis asin makusog na naghahaya: siya si Rachel na nananangis para sa mga kaakian niya, dai siya maranga huli ta sinda marayo na. Pakagadan ni Herodes, an anghel ninKagurangnan nagpahiling ki Josef sa pangaturugan sa Ehipto	g  An tekstong ini sa saiyang orihinal na pangyayari nangangahulugan na an saindang babaeng ginikanan na si Rakel, nagtatangis para sa kalalakihan ni Efraim, Manasseh asin Benjamin, na ginadn asin dinestierro kan mga Asseryo. An paggamit kaini ni Mateo posibleng ipinapasabong saiya kan tradisyon na minamidbid kan lolobngan ni Rakel sa lugar kan Bethlehem, Gn. 35:19 m. Jr. 31:15 g  An lola ni Efraim asin Manaseh. An saiyang lolobngan yaon sa Bethlehem, Gn. 35:19.
Naghale si Moises asin nagbalik ki Jethro na saiyang panugangan, asin nagsabi saiya, ‘Tawi ako nin bakasyon tanganing balikan ko an sakong mga paryentes sa Ehipto tanganing hilngon kun sinda buruhay pa.’ Dangan si Jethro nagsabi ki Moises , ‘Lakaw sa katoninongan.’ Dangan nagsabi si YHWH ki Moises sa Midian, ‘Lakaw, magbalik ka sa Ehipto huli ta an gabos na gustong gumadan saimo garadan na.	Ex. 4:18 Ex. 2:18+ Mt. 2:20 4:19	20	Na an sabi: ‘Bangon, ibanhan mo an aki asin an saiyang ina pabalik sa daga ni Israel nin huli ta an gabos n agustong gumadan kan aki garadan na.’
Kaya dinara ni Moises an saiyang agom asina n saiyang aki c na ilinunad niya sinda sa sarong asno pasiring sa kadagaan nin Ehipto; asin kinua ni Moises kan saiyang kamot an sugkod nin Dios.	4:20 4:17 Dt. 2:30	21 22	Kaya nagbangon si Josef asin kaiba an aki asin an saiyang ina nagpuruling nagbalik sa kadagaan kan Israel. Alagad kan maaraman niyang si Arkelao iyo an suminalida sa saiyang amang si Herodes bilang gobernador kan Judea natakot siyang magpasiring duman, asin sa patanid nin sarong pangaturugan nagdagos sinda sa rehiyon nin Galilea i.	i   Teritoryo ni Herodes Antipas, Lk. 3:1+.
Asin pagpuli niya sa banwang pinagdakulaan niya m, nagtukdo siya sa mga tawo sa saindang sinagoga sa paaging ipinagngalas ninda asin nagsarabi, ‘Saen kuminua an tawong ini nin kadonongan asin kapangyarihan nin pagmilagro.’ Kan luminuwas siya sa Trangkahan sarong babaeng surugoon an nakahuiling saiya asin nagsabi sa mga tawong rayaon duman, ‘An tawong ini kaibahan ni Jesus na Nazareno w. Kan magibo na ninda an gabos na ipinagboboot sa Tugon nin Kagurangnan, nagpuli sinda sa Galilea, sa banwaan nindang sadiri n aiyo an Nazareth.	13:54 26:71 Lk. 2:39 4:34 18:37 24:19 Gibo 2:22, 3:6 6:14 22:8 24:5 26:9	23	Duman nagestar sinda sa sarong banwaan na inaapod na Nazareth. Huli kaini an mga tataramon na isinabi sa paagi kan mga profeta naotob: Aapudon siyang sarong Nazareno j.	m Nazareth, kun saen siya nagestar bilang aki, Hilnga 2:23. w ‘Nazoraios’, an iba (Hilnga Vulg.) Nazarenos. j Nazoraios, iyo ini an pormang ginamit ni Mateo, Juan asin Gibo (isinaibang tataramon ‘Nazareno’ sa enterong bersyon na ini) ginamit man ni Markos. Ginamit man ini ni Luka san duwang porma. An duwang parehgo an tanog na ini iyo an pagsaibang tataramon kan Aramaikong adhetibong (nasraya) mismong hale man sa ngaran kan banwaan Nazareth (Nasrath). Inaplikar ki Jesus, na tinutukdo kaini an saiyang ginikanan (26:69,71) asin ngapit sa saiyang mga disipulos (Gibo 24:5), an terminong ini nagin komun sa bilog na Semitikong katawohan para sa disipulos ni Jesus; an ngaran na ‘kristyano’ nakalakop sana sa kinaban nin mga Griyego asin Romano. Dai malinaw kun arin na mga tataramon nin mga profeta an sinasambit ni Mateo; posibleng an (Nazir) kan Huk. 13:5,7.

DOKTRINA SA MATEO 2:13-23

An Pagdulag dangan an Pagluwas kan Sagrada Familia sa Ehipto

1.    An Bibliya nagtutukdo asin nag-aako nin pag-asenso kan doktrina dapit sa mga anghel (Mt. 1:20+, 2:13,19; Lk. 1:11; 2:9; hilnga man an Mt. 28:2; Jn. 5:4, Gibo 5:19, 8:26; 7:30, 8:26, asin 12:7,23). Sa mga pinakagurang na teksto sa Lumang Tipan, an mga anghel inaapod na mga ‘aki nin Dios’ (Dt. 32:8+, Jb. 38:7) o dios mismo (Salmo 8:5+), asin an Dios mismo (Gn. 16:7+). Sinda an “Elohim” (plural kan “El”) na naglalang kan kinaban asin kan enot na tawo (Gn. 1:26+), an “Elyon” na iyo an manifestasyon kan aki nin Dios na nagpahiling sa persona ki Melkisedek asn Abram (Gn. 14:17-24+, Salmo 68:14, Hukom 5:16, Gn. 17:1+, 28:3, 35:11, 43:14, 48:3, 49:25, asin Ex. 6:2-3), an “Kinsman” ni Isaak (Gn. 31:42, 53+), an “El Bethel” sa Gn. 35:6, an sinasabing YHWH na nagpahiling ki MOises sa Horeb (Ex. 3:14+, Gn. 4:26+, Salmo 19, Ex. 6:3+, Gibo 7:30+), asin an mga “superhuman beings” sa 1 Sam. 28:13. An tradisyon nin mga “Sacerdotes” mina-ampuyon sa manifestasyon nin Dios na inaapod nindang “El Shaddai” (Dios nin Kabukidan, Gn. 17:1+). An Elohistang tradisyon minaampuyon sa “Elohim” asin “Yahweh”. Asinan Tradisyon Yahwista naman minaampuyon sa diosnon na ngaran na “Yahweh” (Siya Iyo Siya). An “Elohim” iyo an boot sabihon “mga (aki nin) Dios,” asin an “Elyon” iyo an “Pinakahalangkaw.” An doktrina kan mga anghel bilang mensahero nin Dios (anghel = mensahero: euaggelion = marhay na bareta o mensahe (Mt. 4:23+) yaon sa Tobit 5:4). An ibang ngaran kan mga famosong anghel sa Biblia iyo an “Raphael” (Parabulong nin Dios” – Tobit 5-12:15+), si “Michael” na iyo an kusog nin Dios (Siisay an kapareho nin Dios? , Dn. 10:13+, Zc. 3:1-2, Judas 9, Apo. 12:7-12), asin si Gabriel na iyo an anghel kan Anunsasyon (Lk. 1:26+) Hilnga an Heb. 1:5-14 ).

2.    Isinabuhay ni Josef, kan saiyang agom asin aki an kasaysayan kan Israel sa pangyayari kan Exodo (v. 14) bilang pag-otob kan hula ni Hosea (11:1+), tanganing ipanalming an pagkatawo kan Mesias sa persona ni Jesus na namundag bilang aking omboy (v. 15). An mga pangyayari kaidto sa enot na Exodo (i.e., an paggadan kan mga aking lalaking omboy) nangyari man sa pagkamundag ni Jesus kan ipagadan man ni Herodes an mga aking ombiy sa Bethlehem (v. 16-17). Kun paano inapod si MOises na magin líder kan mga Israelita sa enot na Exodo, an aking omboy na si Jesus iyo mana n mimidbidon na líder kan bagong Israel, na aapudon “Nazarenos” sa semitikong katawohan asin “kristiyanos nin “Graeco-Romano”, v. 23.