MAY PARAISO DAW O MAYO? - PSB 17

Pag-adal sa Bibliya Bilang 17

Tema: Totoo daw kaya na may paraíso o mayo?

Petsa: 9 Mayo 1998

An mga sitas sa bibliya kun saen makukua an tataramon na ‘paraiso’:

Lk. 23:43 -  Totoo, tuga ko saimo na ngonian man sana ika iiiba ko sa paraíso.

Apo. 2:7 – An siisay man na may talinga sa pagdangog, maghimate siya sa sinasabi kan Espiritu sa mga iglesia: idtong naprobaran na mapanggana, papakakanon ko sa  kahoy nin buhay na namumugtak sa paraíso nin Dios^e.

Apro. 22:2 – Ipinahiling sako kan anghel an salog nin buhay, nagsusubang hale sa trono nin Dios asin sa Cordero, nagbubulos na siring sa kristal ka-linaw pasiring sa tahaw kan tinampo nin siyudad. Sa mag-ibong na pangpang^b kan salog yaon an kahoy nin buhay, na minaprutas nin doseng beses kada taon, sarong beses kada bulan, asin an mga dahon kaiya iyo an bolong para sa mga pagano (Hilnga Tal. 3:18).

Gn. 2:8-17, 3:8-24 – ‘Hardin’ sa Griego ‘paraiso’ asin nagin tradisyonal pakatapus. An ‘Eden’ sarong ngaran na geograpikal alagad an lugar dai maaraman; sa orihinal pwedeng mangahulgan ini bilang ‘sarong patag na lugar (kapatagan). Irineretrato digdi an Paraiso bilang sarong oasis (makahoy asin matubig na lugar) sa desiertong sirangan.

Is. 51:3 – Oho, may pagkaherak si Yahweh ki Zion, naherak siya sa labis niyang pagkagaba; ibabalik niya an saiyang pagkarumpag siring sa Eden, an saiyang daing pakinabang na dagana magin hardin ni Yahweh. Kagaya-gayahan asin kaogmahan makukua saiya, pagpasalamat asin mga tanog nin musika (Hilnga Salmo 65:9).

Ez. 31:9 – An sedro kan Lebano…’ginibo mo iyan na magayon na may mga sangang verde. Pinag-aaraan iyan kan lambang kahoy sa Eden, an hardin nin Dios (Hilnga Gn. 2:8).

Ezk. 31:18 – Sa gabos na mga kahoy sa Eden, may kapareho daw saimo sa kamurawayan asin pagkadakula, na ikatapok k asa mga rehiyon nin kairaroman kaiba kan mga kahoy nin Eden? Kaiba kang mahigda duman kan mga bakong turi; kaibang mahigda kan mga biktima nin espada si Paraon asin an gabos niyang mga sakop – si Yahweng Kagurangnan iyo an nagtataram.

Ezk. 36:35 – Lambang saro masabi: Dai pa sana nahahaloy na an dagang ini daing kamugtakan, ngonian siring na siya sa sarong hardin nin Eden, asin an mga ginabang siyudad na kaidto dai pinageerokan asin rumpag na ngonian nagin nang kinudal na pinageerokan nin mga tawo sa laog.

Is. 11:6^f-12 – An lobo maestar kaiba an kordero^f, an layas na ikos mahigda kaiba an ogbon na kanding, an ogbon nin león asin baka masabay sa pagsabsab asin an maakay sarong sadit na aking lalaki…(Digdi isinasaysay sa paaging simboliko an panahon mesianiko bilang pagbalik sa katoninongan nin Eden).

Jer. 12:7-15 – Pinagngisihan ni Yahweh an saiyang naraot na pamana (Resulta kan pagpalayas sa paraíso nin Eden).

Lk. 15:11-32 – An Aking Waldas.

2 Co. 12:1b-4 – Alagad ako mapasige sa mga bisyon asin kapahayagan na napasako hale sa Kagurangnan. May midbid akong sarong tawo ni Kristo na, katorseng taon na an naka-agi, dinara paitaas – kun baga nasa hawak pa o nasa luwas na kan hawak, dai ko maaraman: Dios sana an nakakaaram – pasiring sa ikatolong langit^b. Alagad, an aram ko na ining parehong persona – kun baga nasa hawak pa o nasa luwas kan hawak, dai ko maaraman; Dios sana an nakakaaram – dinara paitaas duman sa paraíso asin nakadangog nin mga bagay na dapat asin dai nanggad pwedeng isabi sa lenguwahe nin mga tawo.

Ph. 3:20 – Para sato, an satong lugar na pag-eerokan yaon sa langit, asin maabot hale sa langit an paratubos na satong hinahalat, si Jesukristong kagurangnan, asin babalyohan niya nin bagong pigura ining daing kamugtakan tang mga hawak na magin kopya kan saiyang mamurawayon na hawak. Gigibuhon niya iyan sa parehong kapangyarihan na ikakasakop niya sa bilog na uniberso.

Sir. 24:25-34 – Iyan an minapasupay sa kadonongan siring sa Pishon, siring sa Tigris sa panahon nin tig-burungahan, kun pano minasupay an pakasabot siring sa Euphrastes, siring sa Jordan sa panahon nin tag-ani; asin kun paano minabulos an disiplina siring sa Nilo, siring sa Gihon sa panahon nin tig-ubasan. (Komentaryo l – sa enterong teksto, magpoon v. 25 -34, nasaisip kan kagsurat an daganon na paraíso asin an apat kaining mga salog, Gn. 2:10m, na minasimbolisar nin pertilidad.)

Salmo 104:13 – Hale sa saimong palasyo pinatubigan mo an mga kalangkawan sagkod na an daga magkaigwa kna gabos na pwedeng ikatao kan saimong mga kalangitan.

Sir. 40:27 – An pagkatakot sa Kagurangnan siring sa sarong paraíso nin bendisyon, binabadoan kaiyan  an tawo nin mas na kamurawayan.

Sir. 40:17 – Siring sa sarong paraíso nin bendisyon an grasyoso, asin minatindog na pusog sagkod p aman an matinao^j.

DOKTRINA (Bilang 17)

(Totoo daw kaya na may paraíso o mayo?)

            Sa Bibliya, dakul na beses nanambitan an tataramon na ‘paraiso.’ Sa Lk. 23:43, si Jesus mismo nagsabi sa parahabon na ipinakong kaiba niya: ‘Totoo, tuga ko saimo na ngonian man sana ika iiiba ko sa paraíso.’ Kun siring, para ki Kristo, totoo na may paraíso.

            Ano an kahulugan kan tataramon na ini? Yaon saen an paraisong ini na sinasabi ni Jesus na iiiba niya an parahabon na nasa toong parteng nakapako kaiba niya sa Kalbaryo?

            Sosog sa Jerusalem Bible, sa komnetaryo para sa Gn. 2:8-17^d dapit sa hardin ni Eden, ining ‘hardin’ sa tataramon na Griyego ‘paraiso’, kaya sa kahaloyan nin panahon nagin nang tradisyonal  na ngaran ining paraíso para sa hardin nin Eden. Kaya, an mga profetang nagsurunod nagsasambit man sa saindang mga katukdoan kan hardin na ini. Si Ezekiel (31:9) minasabi na an Eden iyo an hardin nin Dios. Si Profeta Isaias (51:3) irineretrato an restorasyon kan Zion sa kagayonan nin Eden, kun saen makukua an kagaya-gayahan asin kaogmahan, pasasalamat asin mga tanog nin musika. Sa Isaias 11:6-12, digdi isinasaysay sa paaging simboliko an panahon mesianiko bilang pagbabalik sa katoninongan nin Eden. Sa mga tekstong ini, malinaw sa AT na an paraíso iyo an  sarong hardin, irineretrato bilang sarong oasis (makahoy asin matubig na lugar) sa desiertong sirangan. Ini bako sanang sarong hardin, kundi an ‘hardin nin Dios’ (Hilnga Ezk. 31:9). Iyo man an sinabi ni Juan Apostol sa Apo. 2:7, an paraíso nin Dios boot sabihon ‘hardin nin Dios’. Kun an Dios may harong asin may trono (Sal. 104:3, 15:1; 84:4, 122:1), may palasyon (Salmo 84:1) na may pórtico asin patyo (Sal. 100), kun siring igwa man siya nin hardin, an inaapod na paraíso sa Griyego.

            Digdi sa hardin nin Dios na ini ibinugtak an enot na tawong linalang (Gn. 2:6-7,15) tanganing ‘bungkalon asin pamahalaan iyan’ (v. 15). Kun siring, an paraíso sarong daganon na lugar digdi sa kinaban na ini, alagad matubig asin matubang na lugar (Sir. 24:25-34), matoninong asin mayong iriwal (Is. 11:6-12), maogma asin may mga tanog nin musika (Is. 51:3, Salmo 65:9), asin kumpleto kan gabos na karahayan na pwedeng makua sa mg akalangitan (Salmo 104:13). An lugar na ini, minasimbolisar kan clase nin buhay na gustong itao nin Dios sa tawo (Apo. 2:7, 22:2, Ez. 47:1-12) sa paagi nin dalisay na naturalesa (pure nature) – Salmo 104, kan saiyang paglalang nin mga makangangalas asin misteryosong bagay (Sir. 42:15-43:33).

            An kagayonan nin buhay sa hardin nin Dios ilinaladawan sa parábola ni Jesus dapit sa ‘Nawawarang Aki’ (Lk. 15:11-32). An Dios igwa ni hasyenda (Jer. 12:7-15) na saiyang paman para sa duwa niyang aki. An matuang aki iyo an mga anghel. Asin an nguhod na aki iyo an mga tawo. An mga anghel iyo an saiyang mga surugoon asin mensahero sa laog kan saiyang harong (an matuang aki sa parábola). An tawo ibinugtak nin Dios sa saiyang hardin (an paraiso) tanganing duman iyo an mamahala (an nguhod na aki sa parábola). An Dios, an mga anghel asin an tawo nabuhay na maogma sa hasyendang ini nin Dios. Alagad dai nahaloy ipinabakal kan nguhod na aki (an tawo) an saiyang kapartihan sa Diyablo, o ki Satanas (na saro man na Arkanghel na pinalayas sa hasyenda) sa hasyenda kan saiyang ama (an Dios) tanganing mabuhay nin sarong hungkag na pamumuhay sa kinaban (materialisasyon o an pagsagubbing nin anit o laman nin tawo). Digdi niya winaldas an saiyang diosnon na pamana sa maraot, makasalan, asin magagadanon na pagkabuhay. Kan makapag-isip-isip siya kan saiyang salang desisyon, nagpuli siya sa saiyang ama. An ama (Dios) itinao an mga marhay na yaon pa sa saiyang harong (an pinakamahal na gubing, an singsing, asin sapatos) tanda kan pagbalik kan mga deretsong diosnon o langitnon para sa naglayas niyang aki. An matuang aki asin mga surugoon (an mga anghel) nagreklamo ta ibinalik kan ama an dating kaogmahan nin saiyang harong para sa tawo sa paagi kan pagbuno kan pinatabang ogbon na baka (si Jesukristo na pinako asin ginadan sa kruz), asin an pagpiyesta (kaogmahan sa langit para sa sarong parakasalang nagsolsol). An matuang aki (an mga anghel) naghihinanakit sa Dios (ama) nin huli ta dai sainda itinao si Jesukristo kundi para sa tawong parakasala na nagwaldas kan kayamanan o pamana nin Dios na iyo an daing kasagkoran na buhay. An simbag nin Dios para sa hinanakit kan mg anaghel arog kaini: Aki ko, dai ka maghinanakit nin huli ta an gabos na natatada sa sakong hasyenda saimo na gabos: alagad dapat sana kitang mag-ogma ta na an saindong ama (an Dios) hinaboan asin ngonian saiyang binalikan.

Iyo ini an retrato kan paraíso para ki Jesukristo sosog sa saiyang parábola. Kun kaya kan sinabihan niya an kataid niyang parahabon duman sa kalbaryo na ‘ngonian mismo iiiba taka sa paraiso’, sinasabi niya na ining nagsolsol na parahabon na iiiba niya sa laog kan harong o hasyenda kan saiyang langitnon na ama. An boot niyang sabihon iyo na ibabalik ni Jesus an parahabon sa kaogmahan asin katoninongan kan daing kasagkoran na buhay kaiba nin Dios Ama tanganing makapaglingkod man siya giraray bilang sraong tumatawo nin Dios sa saiyang hardin.

An bisyon, halusinasyon, ni Pablo sa 2 Cor. 12:1^b-4 asin Juan Apsotol sa Apo. 2:7 asin 22:2 dapit sa paraíso na yaon sa ika-tolong langit’ (boot sabihon sa pinakahalangkaw na langit), o sa Apokalipsis na yaon sa trono nin Dios asin kan Cordero (kun siring, sa langit man) ini suhay sa sinasabi sa enot na an paraíso sarong daganon (earthly) na paraíso, asin dapat na trataron bilang saro sanang bisyon o halusinasyon. Dating sarong lugar an enot na paraíso (kun saen ibinugtak nin Dios an enot na tawo), alagad an paraíso na sinasabi ni Jesus sa  LK. 15:11-32, 23:43, asin man ni Pablo (2 Co. 12:1-4) asin Juan (Apo. 2:7), ini saro na lang na kamugtakan sa isip (mental imagery) nin tawo nin huli ta pinalayas na siya digdi sa paraisong ini; sagkod na dai siya magsolsol asin magbalik sa Dios sa pagkagadan (paghuba kan hawak na laman) dai siya ulit makakabalik sa paraisong ini (an purong naturalesa nin paglalang) sa sarong bagong paglalang o pagkanitawo. Kun siring, an nagtatrabaho sa buhay na ini bilang tumatawo sa hardin (tatamnan o hasyenda) nin Dios, asin nagootob kan saiyang tataramon siring duman sa sinasabi sa Gn. 1:26-30, 2:15-17. Kaya, obligasyon nin tawo na hanapon an paraisong ini digdi sa daga mantang nabubuhay pa siya.

An paraíso pwedeng mangahulugan man nin sarong sibilisasyon nin tawo kun saen an ekonomiya o paagi nin pagbuhay iyo an agrikultura (agricultural economy) o an pagtanom nin mga kahoy asin gulayon asin an pagkakan kan mga bunga, pisog asin tipasi kaiyan, dangan an pagpastor o pag-ataman nin mg ahayop, gamgam asin sira. Sa paglihis nin panahon, an sibilisasyon nin tawo naribayan nin industryal na ekonomiya kan panahon ni Noe (Gn. 6:5-22), sagkod sa magkaigwa ni Dakulang Bah asa ibaabw nin daga asin naraot nin tubig an enot na kinaban (an agrikulturang sibilisasyon). Dangan, nagkaigwa nin ikaduwang tipan an Dios sa tawo na laen man sa enot n atipan: digdi itinao niya sa tawo bilang kakanon an mga laman nin hayop, gamgam, asin sira laen p asa mga tinanom. Huli kaini, dai na nanggad nakasulit an dating paraíso kundi naglalaom kita na makabalik na sana diyan sa enot na paraíso sa satong pagkagadan.