KATEKESIS DAPIT SA EUKARISTIYA -Ebanghelisasyon

KATEKESIS DAPIT SA EUKARISTIYA

Mga Kahapotan:

1.       Ano an kahulugan kan mga tatramon na ini ngonian para sa saimo: MISTERYO KAN SAIMONG KALIGTASAN?

2.       Saen sa Sta. Iglesia mahihiling mo an “Misteryo nin saimong Kaligtasan” isinisimbolisar, isiniselebrar, asin narereyalisar?

3.       Ano an kahulugan kan Sta. Misa para sa saimo ngonian?

4.       Saen sa mga parte kan Sta. Misa nahihiling mo an Resureksyon ni Jesukristo?

Introduksyon:

Sabi sa Exodo “Ngonian maaraman nindo na si Yahweh minaagi, siya minaagi sa Ehipto” (Ex. 12:11b-12, 27).

An pag-agi ni Yahweh iyo an minaapektar asin minahila sa gabos na bagay, arog sa pag-abot kan bagyo  na minayugyog kan harong.

An mentalidad kan iba iyo na nakaabot na kita sa matrangkilong kamugtakan. Kaya, depisil an paghale sa sarong mentalidad na ini nin “pagkaabot” pasiring sa sarong aktibong “Paskuwa” na iyo an sarong proseso nin pagbabagong nangyayari ngonian sa laog kan Sta. Iglesia. Kaya, an mga kasimbagan nindo dapit sa mga kahapotan para sa Eukatistiya nagpapahiling kan distansyang dinalagan kan Inang Sta. Iglesia sa laog kaining mga nakaaraging taon, magpoon kan Konsilyo Vaticano II (c. 1962 AD) sagkod sa panahon ta ngonian. May nagin asenso daw sa mga konsepto asin kaaraman nin mga tawo dapit sa mga pagbabago na boot gibuhon asin ipaotob kan Konsilyo Vaticano II sa laog kan Inang Sta. Iglesia dapit kan Eukaristiya, partikularmente asin sa iba pang mga bagong bagay sa heneral?

Kun makabalyo na kita ngonian pasiring duman sa satong mga kapungalan asin ginikanan kan Sta. Iglesia, sa panahon asin lugar na pinunan pa sanang gibuhon kan mga enot na kristyano an mga bagay-bagay, marereparo nyato na garo kita naka-diskubre nin sarong magayon na bulkan na nagtutuga nin mga magayon na ideya asin gibo-gibo dapit kan Eukaristiya. Asin an pagkadiskubre nyato kan mga magayon na doktrina asin praktis na iyan na nakatakod sa Eukaristiya, iyo an mapahiro sa sato arog kan paghiro na nangyari sa mga Israelita duman sa Sinai.

Mahihiling na gayo nyato na an pagbutwa asin an interpretasyon kan Dios pirmeng nagdadara nin tension, o pakikipaglaban, na minapahiro asin minapalarga sa tawo. An interbensyon asin an pagbutwa nin Dios nagdadara nin paghiro asin minabukas nin mga dalan o mga paagi na nagtatao nin bagong kahulugan para sa kasaysayan kan buhay nin tawo, asin minapalarga kan pagkabuhay.

An pagkadiskubre kan pilosofiya historikal asin kan modernong sibilisasyon dapit kan kasaysayan bilang sarong linya na progresibo, ini sarong pag-uswag na may halaga para sa Bibliya nin huli ta sa Bibliya an Dios bako man sanang sarong ideya o sarong intelektuwal na reyalidad kundi sarong buhay na Dios na eksistensyal, na naeeksperyensiyahan asin napapatotoohan kan kamatean nin tawo. An Dios na nagbutwa iyo an sarong Dios na nahihiling.

Kaya, sinasabi ko kasubago iyo na an Dios na nagpahiling asin nagpamidbid kan saiyang sadiri iyo an minapahiro asin minapalarga sa gabos na bagay tanganing an tawo gumibo nin mga bagong paaging marhay o ikararahay kan saiyang buhay, na sosog sa kagustuhan asin sunod sa pagboot nin Dios na magdadara nin reyalisasyon sa gabos niyang mga aspirasyon asin mga kamawotan sa buhay.

Kaya, an pagbutwa nin Dios minagibo nin mga paagi na ikakaligtas o ikakapauswag niya sa buhay, na matao nin bagong kahulugan para sa mga tawo sagkod na nangyari ngani an paglarga ni Abraham kaidto tanganing gumibo nin sarong pagbaklay sa disyerto pasiring sa Dagang Panuga. An pagbutwa kan Dios iyo an nagpatod kan kaoripnan, nagpabutwa kan mga mamarang daga sa tahaw kan dagat na iyong linakawan kan mga Israelita sagkod na sinda nakabalyo asin nakadakit sa disyerto sa ibong na pampang. An Dios minabutwa asin nagkakaigwa nin magayon na kahulugan an buhay. Minabutwa man an sarong magayon na tanawon sa atubangan mo dangan minaabot an kaogmahan. Sa pagbutwa kan Dios, an eternidad minalaog sa panahon asin nagkakaigwa nin bagong kahulugan an gabos na bagay. Nagkakaigwa nin marhay na kaisipan asin kamatean an tawo, naoogma siya sa atubang kan interbensyon nin Dios, dangan nagpapasalamat saiya.

Enot sa gabos, an EUKARISTIYA iyo an sarong pasasalamat, sarong maogmang kasimbagan para sa interbensyon nin Dios. An interbensyon na ini bako sanang sarong ideya kundi sarong gaweng historiko, sarong reyalidad, asin sarong bagay na naekperyensiyahan nin tawo diyan sa saiyang kasaysayan.

Dapat kitang magpaliwanag nin kadikit dapit sa Pagtubod: Sa Bibliya an pagtubod iyo an sarong garantiya, sarong hararom na eksperyensiya, sarong kaaraman historikal na maeeksperyensiyahan. Saro ining bagay na mamamatean na nangyayari. Nahiling kan mga apostol an Dios diyan ki Jesukristo, ini naeksperyensiyahan ninda asin naglakaw asin naghulit sinda tanganing magpatotoo dapit sa bagay na ini.

An pagtubod bako man na pagduwa-duwa o sarong paglukso sa diklom. An pagtubod iyo an pagsabat sa Dios bilang kauro-ultimohan. An pagtubod iyo an sarong lubos na kaaraman na yaon sa rason, asin dai minakontra sa rason, sabi kan Teyolohiya.

Igwang mga bagay nanakakahalangkaw pa kisa sa intelensiya kan isip. Bako man ining mga kamatean. Mas hararom pa sinda kisa sa mga kamatean, asin mas pusog kisa sa nakatagong kaaraman. Diyan sa kairaroman kan tawo, sa saiyang konsiyensya, nangyayari an pagsabatan kan Dios asin kan tawo. Minalampas ini sa rason kan tawo nin huli ta nakakaabot ini sagkod sa pinaka-irarom kan saiyang pagkatawo. An kaaraman na ini, na iyo an pagtubod, diyan minapahiling an Dios na may kalubosan, na minadara nin kauro-ultimohing kapanoan para sa pagkatawo niya. An pagtubod  saro iyan na kaaraman na puwedeng mamatean. Bakong arog kan sa-Griyegong mentalidad na ini sarong kaaraman na pang-intelektuwal o sarong ideya o konspeto, kundi, sosog sa BIbliya, ini sarong kaaraman na eksistensyal o eksperyensyal.

Para sa Kauro-ultimohan, mayong lugar an pagduwa-duwa. Para sa Bibliya, an pagduda iyo an mayong lugar sa pagtubod. An mga apostol nagkaigwa nin eksperyensya. An eksperyensiyang ii bako sanang nahiling nindang binangon liwat si Jesukristo hale sa mga gadan (nin huli ta ano an karahayan kaiyan na sa isip mong naghohona ka na nakahiling ka nin sarong  multo huli ta ini sana an minabalik hale sa mga gadan), kundi nangangahulugan ini para sa sainda na isabuhay an resureksyon ni Jesukristo, an pag-ako kan espiritung ini kan nabuhay-liwat  na Kristo, an daing tapus na pagkabuhay, na sinasaksihan ninda sa saindang buhay nin komunyon, pagkamag-aramigo asin pagka-magtururugang sa Sta. Iglesia. May pagtubod sinda nin huli ta nabubuhay asin naeeksperyensiyahan ninda si Jesukristo diyan sa sainda.

An siisay man na igwa kaining pakikipaghampang na ini sa Dios, an manipestasyon na ini kan Dios, siya igwa nin pagtubod. Kaya, sinasabi ko, na mayo nin definisyon an Dios sa Banal na Kasuratan, ni nagtatao ini nin mga konsepto dapit saiya, kundi ipinahayag asin irinokyaw kaini an eksperyensiya kan mga tawo dapit sa Dios, na Siya iyo an Dios ninda.

An pagbutwa kan Dios insegidang minapabutwa man nin kasimbagan sa tawo. Arog kaini an EUKARISTIYA. Para sa kadaklan sa sato, an paghona ta kan Eukaristiya iyo idtong tinapay asin arak na yaon sa Santisimo sa Tabernakulo. Ini sarong salang paggamitkan termino. An tinapay asin arak iyo an mga sakramento, mga simbolo. Alagad, sosog sa tunay na ginikanan na yaon sa Antigong Iglesia primitiba, an satong Eukaristiya igwa nin pagkakapareho sa Hebreyong tataramon na “Beraka” (rejoicing; a song of praise). An interbensyon nin Dios insegidang minapamakot nin maogmang simbag, nin sarong selebrasyon. Asin an Eukaristiya iyo an sarong simbag sa interbensyon nin Dios. Yaon sa puso kan Eukaristiya iyo an kaogmahan, an proklamasyon, an kapahayagan kan trabaho nin Dios asin an saiyang mga naginibohan.

Sa Israel, an interbensyon ni Dios huli sa pagpaluwas sa sainda sa Ehipto asin sa iba pang mga historikal asin mga konkretong momento sa saindang buhay, na pinatod Niya an gapos na kaoripnan asin nagdara siya sainda nin katalingkasan, asin nagpalarga sa sainda sa dalan kan disyerto, asin iba pa, an gabos na ini nagpahiro sa sainda na magsimbag na iyo an PASKUWA, na sarong dakulang selebrasyon, sarong dakulang Eukaristiya. Asin an enot nindang ginibo iyo an pagproklamar kan mga gino-gibo nin Dios sa sainda.

Sa esensya, an Eukaristiya iyo an sarong proklama, na minalabaw pa sa sarong gaweng pasasalamat. An tataramon na pasasalamat kulang pa tanganing ikapahayag kun ano talaga an EUKARISTIYA sa esensiya. Totoo, dara kaini an gawe nin sarong pasasalamat. Alagad, bago magin sarong pasasalamat, ini saro munang proklamasyon sa esensya, sarong pagpahayag kan tranaho nin Dios, na garo siring sa sarong bagay na panribay para sa saro man na bagay na inako.

An EUKARISTIYA sarong anunsyo, proklama, na igwa nin mga bagay na ginibo an Dios sa saimo - siring sa sarong awit nin “Magnificat” o “Benedictus”. An sabi kan Israel, “Ako sarong saksi kan darakulang bagay na ginibo ni Dios sa sako: kun paano niya binanga an dagat, tanganing magkaigwa ako nin aagihan sa tahaw, kun paano tinahoban sa lolobngan si Paraon. Gabos na ini, kami  saksi. Bako ining huli kan samong kapagalan, kundi trabaho ini nin Dios.” Kaya, ipinahayag asin ipinagrokyaw ninda ini.

Kaya, an EUKARISTIYA sa esensya iyo an sarong kasimbagan, sarong pagpahayag asin pasasalamat para sa saiyang mga tataramon nin pangako na Saiyang inotob, na saro ining aksyon na pinagigin presente an mga nakaaging gibo-gibo nin Dios. Saro ining banal na aksyon.

An Dios na nagbutwa sa Banal na Kasuratan bakong sarong Dios na nakabugtak sa sarong harayoon na Trono, kundi sarong Dios na maaaraman nin huli ta Siya nakiki-aram (nakikilabot). “Maaaraman nindo ngonian na si Yahweh nag-aagi”. An pagbutwa kan Dios iyo an minabutong kan gabos na bagay asin pinapalarga niya an tawo asin an saiyang kasaysayan. Diyan sa Jesukristo na nabuhay-liwat ngonian, na iyo an nag-aagi, “Nag-abot na na oras na ako mapasiring na sa Ama asin babayaan ko na an kinaban na ini” (Jn. 13:1).

Sa enterong Banal na Kasuratan, an mapangyaring pag-aging ini ni Yahweh nahihiling. Si Yahweh iyo an MERKABA - an “Karuwaheng Kalayo”. An pagbutwa nin Dios pirmeng nagdadara nin tensiyon, nin kapangyarihan, na sarong pag-aging mamurawayon.

Si Jesukristo nagsabi: “An sakong oras duminatong na, na an Aki nin Tawo pamumurawayon” (Jn 12:23).   Siya pahihiroon. Asin sa mga apostol, iyo man an nagpahiro sa sainda; pirme nindo sindang mahihiling na nasa paghiro, nasa dalan. Dai minauntok an Kristong nabuhay-liwat. Sa ebanghelio, si Jesukristo namimidbidan sa pagbaak kan tinapay, nin huli ta na mga librong ini kan ebanghelio na yaon sa sato ngonian iyo an mga tiniripon na eksperyensiya kan antigong Sta. Iglesia primitiba. Asin an primitibang Iglesia na naka-eksperyensiya ki Jesukristo, ano an primerong bagay na saindang ginibo? Magsurat? Dai. Sinda nag-arawit, nagselebrar kan Eukaristiya, asin nagpahayag kan dakulang mga bagay na ginibo nin Dios. Asin saen ninda nahiling an Dios? Sa sarong nagbangon na multo? Dai. Kundi sa sainda mismo, na tiniripon sa paagi kan krus, an manlaen-laen na klase nin mga tawong ini na nahiling sa saindang mga kasalan.

An krus ni Jesukristo iyo an nagpadulag sainda. An Kristong nabuhay-liwat sa mga gadan asin naghaman nin sarong buhay na Espiritu iyo an nagsararo giraray sa sainda asin nagbilog kan enot na Iglesia, bilang sarong trabaho nin Dios, sarong trabaho kan buhay na Espiritu kan Kristong nabuhay-liwat. Iyo ini an nag-apod sa mga apostol tanganing magtiripon asin iyo an nagbilog kan enot na komunyon nin katawohan, na iyo an Espiritu Santo, an mga tawong nagkaburunyog sa paagi kan sarong Espiritu na iyo an sa -Kristong nabuhay-liwat.

An kaenot-enoteng bagay na ginibo kan enot na Igesia iyo an mag-awit, magrokyaw asin magselebrar kan Eukaristiya. (Kaya, nahiling nindong haloy na panahon bago nagbutwa an pagsurat kan Banal na Eskritura). Sarong buhay muna an nagbutwa asin nangyari. Arog man kaini an nangyari sa Eskritura kan Israel kaidto. Huli ta an Dios sarong interbensyon, sarong kasaysayan.  An Dios dai naghababa sa mga panganuron tanganing magdikta nin mga doktrina sa Teyolohiya. An Dios nag-gibo nin sarong pakikilabot, nagpalarga nin magkasurunod na aktibidad asin iwinalat an pagpahayag na ini kan saiyang sadiri bilang buhay sa mga tawo. Iwinalat an saiyang daing sagkod na presensya sa kasaysayan kan mga tawo na nagdara nin buhay, nin sarong dalan, nin sarong kasimbagan sa mga tawo).

 An gabos na mga pagpahiling kan Kristong nabuhay-liwat dapat na masabotan sa sentido o sa kontekso kan Eukaristiya. Perme nindang namimidbidan si esus sa pagbaak kan tinapay, asin kun siring an enot na Sta.Iglesia perming nagkakaburunyog sa pagselebrar kan eukaristiya asin diyan parati nindang nahihiling an resureksyon ni Jesucristo. Tano? Huli ta sinda nasa komunyon, Iglesia iyan na nagkakaminoroot-mootan an lambang saro. Pinutol ninda an mga ulang kan pagigin makasadiri na yaon sa mga tawo asin naabot ninda an sarong bagay na magayon na iyo an Iglesia, an sarong komunyon nin mga tawo.

An Huring Pamanggi ni Jesicristo:

Igwa nin sarong tataramon na nagsasarabatan na laso diyan sa Banal na Kasuratan, na iyo an PASKUWA. Iyo ini an ginibo ni Jesukristo diyan sa saiyang Huring Pamanggi.

Ngonian, mabiyahe kiat asin mabalik sa mga kapungalan o ginikanan kan mga baga-bagay, partikular na pasiring duman sa antigong eukaristiya. Madidiskubre ta duman an sarong eukaristiya na garo sarong linalang na nagsusupay nin buhay.

Bako lamang na arog kaini an Eukaristiyang sinasabi nyato ngonian na iyo an Sta. Misa na ginigibo nyato na sarong tigbak na Eukaristiya ,mayong kabuhay-buhay asin sarong pasil na bagay na puwede na sana nyatong imani-obra,na garo sarong omboy na Jesus na puwede nyatong kargahon asin ipatong sa satong daghan kun ano man na oras na gusto ta. Alagad bako lamang arog kaini an primitibong eukaristiya kan antigong panahon. Huli ta digdi kaidto sa antigong eukaristiya, an enterong katawohan binubutong sa likod nin Dios  huli kan saiyang pag-agi.

Digdi an Iglesia dai minatonong sa paghiro kundi binubutog na pirme, nin huli ta an presensya nin Dios pirmeng minabugtak nin tensyon. Kun kaya, dai lamang natatapos an Eukaristiya. An tawo pirmeng nasa pagsabi na, “Maranatha, Madya Jesus na Kagurangnan”.

An “Maranatha” iyo an danay ma tensyon kan Eukaristiya, huli ta iyo ini an reyalisasyon kan PASKUWA. An Kristong nanbuhay-liwat minabutwa tanganing tipunon an Sta. Iglesia asin binubutong iyan sagkod na maabot kaiyan an reyalidad, pinapalarga an Paskuwa, pinapahiro iyan tanganing makalarga. Siring na an sarong dalan nabuksan sa mga tubig, sa sentidong ini, si Jesus iyo an dalan na binuksan nin Dios sa tahaw nin kagadanan. Siring na naeeksperyensiyahan kan Israel na nabuksan an tubig sa Dagat na Pula asin ta may pinagdagosan an disyerto, kaya may mga dalan na puwedeng bumukas para saiya.

Siring sa sinabi ta na, na an Eukaristiya nadiskubre nyato na garo sarong linalang na nagsusupay nin buhay, napangalas na gayo kami sa mamurawayon na unidad na nagkikintab na gikan sa gabos na anggulo, sarong buhay na nagsusupay hale sa kairaroman, na may kahararoman alagad may sarong daing kapantay na unidad, maski ngani ipinapahiling an unidad na ini sa man-iba-ibang ekspresyon arog kan man-ibaibang tanog kan mga instrument sa sarong simponiya nin orkestra, o sarong nagkakauruyon na tema. An Eukaristiya nagpapahiling sa sato bilang sarong kahoy na namumutiktik nin buhay, na may dakul na sanga pasiriing sa man-iba-ibang direksyon.

Hilngon ta daw kun pwede kitang makabalik sa mga kapungalan o ginikanan. Magtukaw kita sa lamesa kan Huring Pamanggi kaiba si Jesukristo. (An Huring Pamanggi ni Jesukristo iyo an enot na okasyon na sinelebrar an pinakaprimerong Eukaristiya). Hilngon ta daw kun ano an ginibo duman ni Jesukristo. Kun magibo nyato iyan, pasiringon na kita sa pagkadiskubre kan nasa sentro kan Eukaristiya, asin an gabos na nasa palibot kaiyan nawawaran nin halaga sa lista kan pinakasentrong kayamanan na nakatago.

An Eukaristiya iyo an garo sarong brilyante na enterong nagkikinang na mamurawayon kan panahon kan primitibong Iglesia. Sa paglihis kan mga panahon, piniturahan iyan nin mahibog na mga suson nin pintura, na parehong pilosopikal asin historikal na adorno, na enterong nakatahob sa orihinal na gayon kaiyan tanganing dai nyato lubos na mahiling an entero niyang kayamanan. Sa pagdalagan kan panahon, natambunan nin mahibog na ati o alpog an kayamanan na ini. Bakong totoo na nawara iyan sa Sta. Iglesia. Yaon iyan diyan sa Sta. Iglesia, kaya lang natahuban nin mga adornong pilosopikal asin historikal, kun kaya dai naaapresyar an orihinal na sangkap asin dai nahihiling an kagayonan kan selebrasyon.

Kan sinabi kaidto ni Udo Cassel na igwa nin relasyon an Eukaristiya sa Paskuwa, siya ipinabilanggo huli kan saiyang kapahayagan na ini. Sinuspetsahan siya kaidto kan Papa Leo XII bilang sarong herehe. Alagad kan sabihon ngonian kan Konsilyo Vaticano II na an Eukaristiya iyo an PASKUWA (sosog sa sinabi ni Jesukristo na duminatong na an oras niya tanganig mag-agi o maghale sa kinaban na ini pasiring sa Ama), an mga tawo nagkatirikbahan. Kaya, mas marhay pang magtukaw kita sa lamesa kan Huriing Pamanggi kaiba si Jesus.

Anong ngaran daw kan Huring Pamanggi na ginibo ni Jesukristo kaiba kan saiyang mga disipulo? Ano daw ini, sarong kakanon nin pamamaaram, o sarong ordinaryong pamanggihan? Kadakul na tawo an naghohona na ini sarong ordiinaryong pamanggi kaiba an mga barkada niya.

Sa masunod na pahina, mahihiling nyato an kumparasyon kan apat na ebanghelista na nagsurat kan estorya dapit sa Huriing Pamanggi ni Jesukristo. Adalan nyato an mga elemento kan pamangging ini na nakasurat digdi.

THE INSTITUTION OF THE EUCHARIST

MATTHEW 26		MARK 14		LUKE 22		JOHN 13
17	Now on the first day of the Unleavened Bread the disciples came to Jesus to say, ‘Where do you want us to make the preparations for you to eat the passover?’	12	On the first day of Unleavened Bread, when the Passover lamb was sacrificed, the disciples said to him, “Where do you want us to go and make the preparations for you to eat the Passover?”	7	The day of Unleavened Bread (v. 1 - feast of Unleavened Bread called the Passover) came round, the day on which the passover had to be sacrificed,	1	It was before the festival of the Passover, and Jesus knew that the hour had come for him to pass from this world to the Father. He had always loved those who were his in the world, but now he showed how perfect his love was.
18	He replied, ‘Go to so and so in the city and say to him, “The Master says: My time is near. It is at your house that I am keeping Passover with my disciples”’.	13	So he sent two of his disciples, saying to them ‘Go into te city and you will meet a man carrying a pitcher of water. Follow him and say to the owner of the house which he enters,	8	And he sent Peter and John saying, ‘Go and make the preparations for us to eat the passover’.	2	They were at supperd and the devil had already put it into the mind of Judas Iscariot son of Simon, to betray him.
				9	They asked, ‘Where do you want us to prepare it?’
				10	He said, ‘Listen, as you go into the city you will meet a man carrying a pitcher of water. Follow him into the house he enters
		14	“The master says: Where is the dining room in which I can eat the Passover with my disciples?”	11	And tell the owner of the house, “The Master has this to say to you: ‘Where is the dining room in which I can eat the Passover with my disciples?’	Jesus  washes the feet of the disciples: vv. 3-20 Treachery of Judas foretold: vv. 21-32
		15	He will show you a large upper room furnished with the couches, all prepared, make the preparations for us there.	12	The man will show you a large upper room furnished with couches. Make the preparations there”.	Farewell Discourses: Jn 13:33-17:26

                                                                                                                                                         

MATTHEW 26		MARK 14		LUKE 22		JOHN 18
19	The disicples did what Jesus told them and prepared the Passover.	16	The disciples set out and      went into the city and I ound everything as he had told them, and prepared the Passover.	13	They set off and found everything as he had told them, and prepared the Passover.
20 20-25 30-35	When evening came he was at table with the twelve disciples. Betrayal of Jesus foretold. Peter’s denial foretold.	17 18-21	When evening came he arrived with the twelve. Betrayal of Judas foretold:	14	When the hour came he took his place at table, and the apostles
				15	And he said to them, ‘I have longed to eat this Passover with you before I suffer;
				16	Because, I tell you, I shall not eat it again until it is fulfilled in the kingdom of God’.
				17	And taking the cup, he gave thanks and said, ‘Take this and share it among you,
				18	because from now on, I tell you, I shall not drink wine until the kingdom of God comes’.
26	Now as they were eating,f Jesus took some bread, and when he had said the blessing he broke it and gave it to the disciples. He said, ‘Take it and eat; this is my body’.	22	And as they were eating he took some bread, and when he has said the blessing he broke it and gave it to them. He said, ‘Take it, this is my body.’	19	The he took some bread and when he had given thanks, broke it and gave it to them saying, ‘This is my body which will be given for you; do this as a memorial of me.’

MATTHEW 26		MARK 14		LUKE 22		JOHN 18
27	Then he took a cup, and when he had returned thanks he gave it to them. He said, ‘Drink all of you from this.	23	Then he took a cup, and when he had returned thanks he gave it to them, and all drank from it.	20	He did the same with the cup after supper, and said, ‘This cup is the new covenant in my blood whch will be poured out for you.’
28	For this is my blood, the blood of the covenant, which is to be poured out for many for the forgiveness of sins.	24	And he said to them, ‘This is my blood of the covenant, which is to be poured out for many.
29	From now on, I tell you, I shall not drink wine until the day I drink the new wine with you in the kingdom of my Father.’	25	I tell you solemnly, I shall not drink anymore wine until the day I drink the new wine in the kingdom of God.	21-23 24-27 28-30 31-34 35-38	Betrayal of Jesus foretold. Who is the greatest? Reward promised to the apostles. Peter’s denial foretold. A time of crisis.
30	After psalms had been sung they left for the Mount of Olives.	26	After psalms had been sung they left for the Mount of Olives.	39	He then left to make his way as usual to the Mount of Olives, with the disciples following.	1	After he had said all this Jesus left with his disciples and crossed the Kedron Valley. There was a garden there, and he went into it with his disciples.

An ginibo ni Jesukristo sa Huring Pamanggi kaiba an saiyang mga dispulo bakong sarong drama-drama, arog kan ginigibo sa mga parokya kun Huwebes Santong banggi kun saen an kura paroko kaiba an doseng lalaki minaduman sa sarong harong na nag-andam nin mga kakanon asin inumon na arak asin iyo daa iyan an Huring Pamanggi ni Jesukristo. Bako man ini sarong karakanan nin pamamaaram para sa saiyang mga barkada na iyo an mga apostoles nin huli ta babayaan na niya sinda, kundi an huring pamangging ini sarong partisipasyon ni Jesukristo asin mga disipulo niya sa pinakadakulang liturhiya kan saindang nasyon an Israel, siya bilang sarong halangkaw na padi.

Si Jesukristo asin an mga disipulo, bilang mga Hudiyo, nag-otob asin naggibo kan liturhiyang dapat na otobon kan gabos na Hudiyo taon-taon. An inootob kan mga Hudiyo taon-taon iyo an PASKUWA kan Israel.

Kaya, hilngon ta kun ano an kahulugan kan PASKUWA para ki Jesukristo bilang sarong Hudiyo, asin para ki Israel, asin reparuhon nyato an pagkakapareho asin an pagkakaiba kan duwa.

Verse	EXODUS 12
1	Yahweh said to Moses and Aaron in the land of Egypt,
2	‘This month is to be the first of all the others for you, the first month of your year.
3	Speak to the whole community of Israel and say, “On the tenth day of this month each man must take an animal from the flock, one for each family; one animal for each household.
4	If the household is too small to eat the animal, a man must join with his neighbor, the nearest to his house, as the number of persons requires. You must take into account what each can eat in deciding the number for the animal.
5	It must be an animal without blemish, a male one year old; you must take it from either sheep or goats.
6	You must keep it till the fourteenth day of the month when the whole assembly of the community of Israel shall slaughter it between the two evenings.
7	Some fo the blood must then be taken and put into the two doorposts and the lintel of the houses where it is eaten.
8	That night the flesh is to be eaten, roasted over the fire: it must be eaten with unleavened bread and bitter herbs.
9	Do not eat any of it raw or boiled, but roasted over the fire, head, feet and entrails.
10	Yoy must not leave any till morning; whaever is left till the morning you are to burn.
11	You shall eat it like this: a staff in your hand; you shall eat it hastily; it is a Passover in honor of Yahweh.
12	That night I will go through the land of Egypt and strike down all the first born in the land of Egypt, man and beast alike, and I shall deal out punishment to all the gods of Egypt. I am Yahweh!
13	The blood shall serve to mark the houses that you live in. When I see the blood I will pass over you and you shall escapre the destroying plague when I strike the land of Egypt.
14	This day is to be a day of remembrance for you, and you must celebrate it as a feast in Yahweh’s honor. For all generations you are to declare it a day of Yahweh for ever.
15	For seven days you must eat unleavened bread. On the first day you are to clean all leaven out of your houses, for any one who eats leavened bread from the first day to the seventh day shall be cut off from Israel.
16	On the first day you are to hold a sacred gathering and again on the sevenths day. On those days no work is to be done; you are allowed only to prepare your food.
17	The feast of Unleavened bread must be kept because on that same day I brought your armies out of the land of Egypt. Keep that day from age to age; it is an irrevocable ordinance.

Verse	EXODUS 12
18	In the first month, on of the fourteenth day in the evening and until the evening of the twenty-first day, you are to eat unleavened bread.
19	For seven days no leaven must be found in your houses, because anyone who eats leavened bread will be cut off from the community of Israel, whether he is a stranger or native-born.
20	You must eat no leavened bread; wherever you live you must eat unleavened bread.

Para sa Israel, an EXODO iyo an sarong Tataramon na presente sa saindang kasaysayan. Asin an paagi na buhayon ninda an interbensyon o pakikilabot nin Dios na nangyari sa Exodo iyo an paagi kan pagselebrar kan Paskuwa. An PASKUWA iyo an piyesta, an selebrasyon o kasimbagan na ginibo kan Israel sa interbensyon nin Dios. Asin an Paskuwang ini dai inimbento kan mga Israelita, siring na dai man inimbento ni Jesukristo an EUKARISTIYA.  Si Jesukristo iyo an satong Paskuwa, sabi ni Apostol Pablo sa 1 Co. 5:7.

Siring sa ibang mga nasyon, sineselebrar kan Israel an piyesta kan Tag-ugbos. An gabos na nasyon igwa nin sarong selebrasyon kan Tag-ugbos. Siring man, an Paskuwa, antes na magin piyesta kan Exodo, ini sarong selebrasyon kan Tag-ugbos na binibilog nin duwnag piyesta, an Piyesta kan Tinapay na Daing Lebadura asin an Piyesya kan Paskuwa, na sarong piyesta pastoral mantang sinasakripisyo digdi an enot na bunga kan mga hayop, mantang an enot iyo an sarong piyesta agricultural kun saen inaatang an enot na bunga kan inani nin taon.

Amay pa kan an duwang piyestang ini pinagsaro. An pagsamba sa Dios na pinaplano kaidto na gibuhon kan mga Hebreyo sa disyerto na iyo an ipinapaaram ni Moises sa Paraon kan Ehipto na tugutan an saindang banwaan, iyo ining Paskuwa asin Piyesta kan Tinapay na Daing Lebadura para sa Tag-ugbos, na sarong taunan na piyesta kaidto sa Ehipto asin sa Israel. Kan habo sindang tugotan ni Paraon na magluwas sa Ehipto pasiring sa disyeto tanganing gibuhon an paskuwa kan Tag-ugbos, nangyari na Bagong Paskuwa duman  sa laog kan Ehipto, na ini sarong Paskuwa kan saindang liberasyon, o pagkalda sainda sa kaoripnan nin Ehipto na ginibo nin Dios huli ta uminagi siya sa daga kan Ehipto asin kinastigo an saindang mga kaiwal na Ehipsyo asin pinaluwas sinda nin Dios hale sa daga nin kaoripnan pasiring sa daga nin katalingkasan sa Canaan.

An Paskuwa kan Tag-ugbos iyo an nagin sarong bagong paskuwa kan Exodo. An Exodo iyo an sarong pangyayari sa kasaysayan kan Israel na nangyari sa pag-abot kan Tag-ugbos. Huli kan bagong pangyayari na iyo an Exodo, an orihinal na piyesta kan Tag-ugbos naribayan asin nagkaigwa nin bagong kahurlugan para sa mg aIsraelita. Nagin na ining piyesta kan Exodo asin nin pagkalda.

Kaya, para sa Israel, an PASKUWA nangangahulugan na an Dios enterong yaon, presente. Ini sarong sakramento na minapapresente kan Dios sa enot na banggiing ikinalda Niya an Israel hale sa Ehipto. An sakramento asin an memorial pareho man sana. An Paskuwa sarong memoryal o pagromdom kan Exodo. An sarong sakramento nagpapalaman nin sariong reyalidad na pinagigin niyang presente asin totoo.

An memoryal sarong sakramento, sarong pangyayari, sarong kapangyarihan na pinagigin presente an Dios. An Paskuwa iyo an sarong sakramento, sarong gawe, sarong eksperyensya na pinagigin totoo an mga tanda, o simbolo, kaya iyan nangyayari sa lambing tawong presente.

An Paskuwa iyo an sarong dakulangt piyesta, kaya nangangaipo ini nin sarong dakulang preparasyon. Kaipuhan linigan an harong sa bisperas kan piyesta. Sa bisperas kan piyesta, minapoon an liturgiya.Sa banging iyan, libreng minabulos an mga arak. Ini sarong dakulang pagrokyaw, sarong dakulang sakramento, sarong dakulang liturhiya. An piyestang  inaandam na may dakulang preparasyon. Ini iyo an sentro kan buhay nin mga Israelita.

An paghanap kan “Hamed”:

Enot na gabos iyo an paghanap kan “hamed”. Inaapon asin sinusulo digdi an gabos na lumang tinapay na igwa kan lumang lebadura kan nakaaging taon. An lumang lebadura iyo an nagsisimbolisar kan lumang pagkabuhay, an buhay na makasalan. Sosog ki Jesukristo iyo na dapat isikwal an lebadura kan mga Papriseo na iyo an pagsagin-sagin, o hipokrisiya.

An pamayo kan harong iyo an minasagibo kan ritwal na ini. Minalibot siya sa laog kan entering harong na may darang sulong kandila asin hinahanap an gabos na lumang tinapay. Pagnatipon na an gabos na iyan, sinusulo niya iyan mantang nagsasabi: “Kagurangnan, kun igwa pa digdi sako na nagtatago pa na dai ko na nahahanap, o dai pa aram, pakihalea iyan gabos sa sako”.

WSa paagi kan pagpalayas kan luma, kan gabos na nakaagi na, minapoon an liturhiya kan Paskuwa. Dangan, sa lamesa kan saiyang pagkakakanan, makukua an minasunod na mga bagay: an mappait na doot, tinapay na daing lebadura, basong may tubig na may salak nin asin saka suka, linabunan na sugok, corderong inasal na bilog, asin “haroset” (sarong pastilyas nin almonedas na sinalakan nin mansana asin sinamon). Inin gabos mga tanda para sa Israel. An saromng Hebreyong minatukaw sa lamesa kan Paskuwa asin sa pagkahiling kan mga tandang ini, minapresente sa isip niya an pangyayari sa Exodo, an sarong Dios na nagtatrabaho kan gabos na pangyayaring iyan.

An Tolong Mahalagang Parte kan Paskuwa:

PARTE I. RITWAL KAN TINAPAY

An parteng ini binubuksan nin sarong basong arak, na inaapod na CADESH. Mantang an kalis binanabton, sinasabayan ini nin sarong pamibi kan Presidente na iyo an pamibing KIDUSH.

“Bendisyon saimo, O Dios na samong Kagurangnan, daing sagkod na Hade, na pinili mo kami hale sa gabos na banwaan kan entering katawohan, tanganing pakabanalon mo kami huli kan saimong mga Katugonan; hale sa saimong pagkamoot, para sa samo, Kagurangnan, tinawanmo kami nin mga kapiyestahan para sa samong karahayan, mga solemnidad para sa samong kaogmahan, sa piyesta kan Tinapay na Daing Lebadura, panahon nin samong pagkalda, itinao mo samuya bilang daing katapusan na pagromdom kan samuyang pagkaligtas sa Ehipto.”

An sentro kan bendisyon asin pag-omaw na ini iyo an Dios. Sinasabi ninda na ini sarong daing katapusan na pagromdom kan samong pagdulag sa Ehipto (Hilnga a Ex. 12:14), Pinagigin presente sa Israel an interbensyon nin Dios sa saindang kasysayan huli kan piyesta. An Paskuwang iin iyo an sakramento na nagpapahiling kan presensya nin Dios sa Israel.

An enot na kalis na ini iyo an “kalis nin santipikasyon” huli ta pinapamurawayn kaini an Dios sa paagi kan piyesta.

Kan itinao ni Jesukristo an bendisyon na ini para sa primeorng kalis kan Huring Pamanggi sa Paskuwa, siya nagsabi: “Dai na ako mainom pa kan bunga nin ubas sagkod na namotob ini sa kahadean nin Dios” (Lk. 22:17). Kaya, an enot na kalis na ini iyo an may dakulang relasyon sa eskatolohiya.

Kitang mga mayo nin pagkaaram dapit sa Paskuwa kan mga Hudiyo, patin idtong mga iskolar kan Bibliya, dai nyato naiinituyendihan an enot na kalis na sinasambit sa ebaghelio ni Ebanhelistang Lukas. Malinaw digdi na mantang iniinom ni Jesukristo an primerong kalis, nagsasambit siya nin daing tapos na kapahingaloan, santipikasyon asin an piyesta.

An daing sagkod na kapahingaloan, na sagrado para ki Israel, na an nagpapgiromdom kaiyan iyo an Sabbath, ipinapahayag an primerong kalis na minainaugurar kan kapanhingaloan na ini. Dai kinonsagrar ni Jesukristo an primerong kalis na ini. An kapiyestahan kan Paskuwa sarong antisipasyon kan eternidad. Kaya an kalis na mina-inaugurar kan kapiyestahan igwa nin kahulugan eskatolohikal na kinua iyan ni Jesukristo asin ipinahayag man ni San Lukas sa siyang ebanhelio dapit kan Huring Pamanggi.

Pagkatapus kan enot na kalis na ini, an ritwal kan banggi minapoon na. Saro ining entering paglamay, bakong arog kan Sta. Misa na minadurar ana nin 45 minutos hanggang sa sarong oras. An Dios minaagi, kaya maglamay, magpuka, sa entering bilog na banggi.

Aram dawn indo kun paano sinda nagkaka-agwantang magpuka sa laog kan entering sarong banggi? Kawasa ta nagkaburuhay sinda huli kan manipestasyon na ini kan Dios, kaya sagkod ngonian naghahalat pa sinda nin mas dakulang manipestasyon niya. An siisay man na naghahalat igwa nin garantiya tanganing magpuka nin entering bilog na banggi. An mayo kaini, mayo man nin linalaoman. Kaya, an piyestang ini igwa nin kahulugan nin paghalat asin paglamay.

An piyesta nagpopoon sa pagsulnop kan saldang, asin minatapos sagkod na magbutwa an bitoon nin kaagahan. Sa tahaw kaiyan iyo an paghalat.

Kaya, sarong ritwal mapoon na ngonian na madara sa presente nin pagkalda.

An pamayo kan pamilya (o an presidente) minakua nin kadikit na yerba buena, o an mapait na gulay, asin pinipiri-pisi iyan sa saiyang mga muro sagkod na magin arog kadakula kan sarong prutas na olibo, na dinodotdot sa sukang may asin, dangan itinatao sa lambang saro tanganng kakanon. An mapait na doot iyo an sakramento na iyong minapagiromdom kan kapaitan kan kaoripnan sa Ehipto. Mantang kinakakan an mapait na doot, an lambing saro minasabi nin sarong kadikit na pamibi. Mayo siindang ginigibo nin anuman na bagay na dai muna magbendisyon sa Dios nin hulio ta yaon sinda sa sarong lituhiya. Dangan an pamayo kan pamilya, o predisente kan katiripunan, minahugas kan saiyang mga kamot.

An primerong parte kan banggi nakasentro sa Tinapay na Daing Lebadura. Kinukua kan Presidente an tinapay dangan minasabi: “Ini iyo an tinapay nin kasakitan na kinakan kan satong mga magurang sa Ehipto. An siisay man na naggugutom, madya digdi sa samo asin kumakan kaiba nyamo. An siisay man na oipon ngonian, madya asin gumibo kan PASKUWA kaiba nyamo. NGONIAN NA TAON DIGDI, ALAGAD SA MASUNOD NA TAON DUMAN SA JERUSALEM NA LIGTAS!”

Ini an tataramon nin paglaom asin pangako na nag-aaniningal sa entering pagselebrar kan Paskuwa. Kita iyo man.Ngonian na taon, seguro kita mayo nin luwarta, mayo nin trabaho, mayo nin mga karahayan asin mga kapasilan sa buhay, yaon kita sa paghelang, o mga kamatean nin hawak, solamente an Dios iyo an satuyang linalaoman. Alagad, naglalaom kita ni makusog na an Dios iyo an matrabaho sa satuyang buhay, asin siya an madara satuya sa kaligtasan sa laog kan dakulang Siyudad nin Jerusalem, kun yaon saen an kaogmahan asin kagaya-gayahan asin satomng kaligatsan.

Kun ngonian na taonkita inaapi asin mayo kan mga karahayan na iniisip nyatong makakapaogma asin makakareyalisar kan satong mga pangaturugan, alagad sa masunod na taon naglalaom kita na mababago an dalagan, o suwerte, kan satuyang pagkabuhay, ini imagigiin marahay-rahay kisa sa nakaaging taon. Iyo ini an tataramon nin paglaom asin panuga sa Paskuwang ini taon-taon, asin digdi kita minakua nin kusog na mag-atubang sa mga maarabaot na mga pag-agyat asin pagsugot sa buhay, na maatubang nyato an mga ini na may kahusayan asin marhay na resulta huli ta kita inaantabayan asin sinusubaybayan ni Dios.

Bako ining arog sa ibang tawo na an dakula nindang linalaoman iyo an saindang mga kuwarta asin kayamanan sa pag-atubang kan gabos na klase nin sitwasyon sa saindang buhay. Siinasabi ninda na kun mayo sinda nin kuwarta, seguro nagkagaradana sinda huli sa helang o sa mga kapurisawan sa buhay, kundi nda nakapabulong sa marhay na klase nin ospital huli kan saindang dakul na kuwarta asin iyan an linalaoman na makakapakarhay kan saindang maraot na kamugtakan.

Alagad para sa nagtutubod sa Dios na buhay asin nin buhay, an somanenteng gigikanan kan saindang kusog asin karahayan iyo an Dios, an saindang paglaom asin pagsarog sa Dios asin bakong sa kuwarta, nin huli ta mayo sinda nin mga kuwarta. Kaya, an kaligtasan na saindang linalaoman iyo an solamenteng gikan sa Dios. Iyo ini an paglaom na ipinapahayag kan mga tawo kun tano ta ginigibo ninda an Paskuwa taon-taon.

Sa bangging ini minaagi sinda hale sa lumang taon na pano kan saiyang mga palsong pangako asin dai naotob na mga pangaturugan sa buhay, asin mabalyo sinda pasiring sab ago asin pano-pano nin mga kapangakoanasin bagong pangaturugan para sa dakulang kapaladan asin suwerte sa buhay, hale sa kaoripnan kan lumang taon pasiring sa katalingkasan kan bagong taon. Talagang tunay nanggad na ini sarong pagbalyo, sarong pag-agi, na atong sineselebrar na may dakulang paglaom na nag-aantabay.

Sa pagbaton kan Tinapay, an HAGGADA pinupunan. Iyo ini an pagsaysay sa paagi nin mga hapot kan mga kaakian asin an mga simbag kan mga magurang na nagsasaysay, magpoon sa kasaysayan ni Abraham sagkod sa mga profeta kan mga agi-agi kan Dios sa saindang kasaysayan. Ginigibo ninda an pagsaysay na ini kan gabos na ginibo nin Dios sa Israel huli sa sinabi nin Dios: Isabi nindo sa saindong mga aking lalaki kun ano an ginibo nin Dios para sa sainda kan mga aldaw na iyan”.

Sa paagi kan Haggada, an Israel dai nalilingaw kan saiyang mahalagang misyon, o trabaho, para sag abos na nasyon, na an nangungurog na katugonan saiya nin Dios iyo an pag-ulakit kan pagtubod hale sa saro pasiring sa sarong henerasyon nin mga tawo. Sa paging ini, pinapadanay nindang buhay an saindang pagtubod sa Dios tanganing mahiling kan ibang nasyon an buhay na Dios sa paagi ninda.

Inootob ninda an obligasyon na ini nin pag-ulakit sa banging ini, sa sarong paging liturhikal kan HAGGADA. Sa paagi kan sa-tawong pampamilyang pamanggihan, sarong pag-ulakit kan pagtubod iyo an inootob diyan sa Israel hale sa saro pasiring sa saro pang heneerasyon, hale sa ama pasiring sa mga aki niyang lalaki, an ginigibo taon-taon na daing patod.

Kun kaya, an presensiya nin Dios dai napapatod sa gabso na panahon, kundi pinagiginn presente an Dios para sag abos na presenete sa sarong sagradong pamanggihan sa paagi I sarong lubos na unidad kan pamilya.

Kaya, an pagbaton kan tinapay, minapoon an pagsaysay kan estorya sa paagi kan mga kahapotan kan mga kaakian na presente. Saro ining importanteng parte. An mga aki naghahapot dapit sa mga pambihirang bagay na yaon sa lamesa: Tano ta arog kaini, asin tano ta bakong arog kaiyan?

Sabi kan mga Henereyo, an piyesta kan PASKUWA pirmeng danay na hoben huli sa presensya kan mga aki, dahil kan pagulakit na ini na nangyayaring natural asin sinsero sa HAGGADA. An mga prangkang kahapotan na ini nagkakaigwa nin makangangalas na kapangyarihan asin kusog kun hinahapot iyan kan mga kaakian. Huli ta an HAGGADA bako sanang sarong simpleng pagsaysay kan nakaagi kundi ginigibo ini sa porma kan mga hapot na “Tano”.

An sabi kan mga Hebreyo iyo na bako na sanang minapasiring kita duman sa kagadanan kan banggi duman sa Ehipto, kundi an banging idto minaabot sa sato asin hinahapot kita kun haen saen naman kita sa satong pagbaklay asin pagkabuhay pasiring sa Dios. Sa banging ini napupukawan an pagka-Hebreyo na yaon diyan sa laog kan lambing Hudiyo.

An apat na grupo kan mga aki igwa nin man-iba-ibang kahapotan. An mga hapot kan sarong grupo para sa mga intelehenteng mga kaakian: “Ano an kahulugan kan gabos na mga pagboot na ini sa sato nin Dios?” An sarong aki hale sa grupo kan mga madononong mahapot: “Siisay an nagtao kaini sato?”, na ilinalabot niya an saiyang sadiri. An sarong aki hale sa grupo nin mga tampalasan na kaakian mahapot: “Tano ta naggigibo kamo kan mga bagay na ini”, na dai niya ibinabale an saiyang sadiri na garo naga suhay siya sa komunidad kan Israel, kaya mayo siyang paskiaram kun ano an saindang nagin kasaysayan. Kaya, an mga kaakian binabanga sosog sa klase kan mga kahapotan na saindang hinahapot.

Kaya, sosog man sa klase kan mga hapot, an Presidente masimbag sa mga hapot na ini, na an esensya yaon nakasurat sa Dt. 6:21-25. Inuubos ninda an entering banggi sa paagi kan pagsaysay kan pagligtas hale sa Ehipto, dawa toom na ninda an simbag. Ini bakong kuwesyon nin pagkaaram, kundi kan sakramento. Nin huli ta an siisay man an nageestorya o nagsasaysay dapit sa Dios, pinagigin niyang presente an Dios. Pinapabutwa asin pinagigin siyang totoo. Kaya, an banging ini sarong totoo asin espektibo sa pagpa-presente sa Dios. Ini sarong magayon na okasyon na an mga aki ibinubugtak sa reyalisasyon kan sa-kramento. Ini bakong sarong bagay na nakalipas o nakaagi, kundi sarong bagay na presente, para sa sainda, para sa sako ngonian.

Sa matanos na aki, an presedente masimbag: ‘’Iniligtas kita nin Dios huli kan saiyang mapangyaring mgakamoy’’.sa tampalasan na aki, an simbag saiya iyo na, ‘’iyo ini an ginigibo sa SAKO nin Dios, na ilinuwas niya ako sa Ehipto’’. An boot sabihon, ‘’an gabos na ini par asana sa sako asin bakong para sa saimo, nin huli ta kun yaon ka kutana duman, dai ka kuta man pati iluluwas nin dios duman sa Ehipto. Iwawalat ka niya huli ta saro kang tampalasan na aki’’. Malinaw digdi na an siisay man na minasuhay kan saiyang sadiri sa kasysayan kan Israel asin sa kumunidad kan Israel minaraot kan pinakapundamental na prinsipyo kan hudaismo.

          Ngonyan,  adalan na nyato an pagsaysay sa banging ini na minapoon sa, ‘’sa pagpoon, an satuyang mga magurang nagsasaramba nin mga dayuhan na dios. . .’’ digdi minapoon an pagsaysay dapit ki Abraham. Kan saindang mga magurang... ‘’ alagad kinua ko an saindang amang si abrahan hale sa sarong pangpang nin sarong salog asin dinara ko siya pasiring sa canaan ‘’ isinasaysay ninda an dapit an dapit sa PANUGA. Kun isinisaysay ninda an dapit sa PANUGA. Tinatakpan ninda an tinapay asin hinahalean ninda nin takop an kalis nin arak, huli ta an tinapay manasimbolisar kan kaoripnan alagad an kahulugan kan arak iyo an katalingkasan.Sa paagi kan mga tanda, mga hiro-hiro asin mga gawe, asin mga tataramon, inuulakit kan magurang an PAGTUBOD sa saindang mga aki, na an sabi. . .

Dangan, pagkatapos kan mga kahapotan asin kasimbagan, isinusunod an DAYENU. Huli sa pagtao nin emphasis sa lambang tangga kan dalan na inagihan kan exodo na pinagiginnindang presnete sa bangging ini, inaako kan mga kaakian an Banal na Kasuratan huli kan buhay na tingog, saindang nadadangg, hale sa saindang mga magurang bago sinda makanood magbasa, nin huli ta bako sana sindang mga kasuratan kundi sarong bhay, na dai entering ikakaulakit sa paagi sana kan kasuratan kundi huli sa buahy na boses, huli sa buhay.

An pamangging  ini minarokyaw kan nakasurat, asin inaako kan mga aki an pagtubod hale sa saindang mga magurang na iyo an nagsasaray, an tagapagsaray kaiyan. Pagtatapus na siya Magsaysay kan gabos na kaipuhan na ikaulakit sa saiyang mga kaakian, an kasaysayan kan kapahayagan nin Dios na tinawan niya nin buhay huli kan saiyang pagtubod asin mga eskperyensiya, dangan siya minapadagos, “Totoo man nanggad na grabe kadakula an ginibo kan satuyang Dios”. Dangan, ipinapaliwanag niya an masunod na gigibuhon, ipinapaliwanag an TINAPAY, an tinapay nin pagmadali, tinapay nin pagtios, tinapay nin kaoripnan, tinapay nin kasakitan. An TINAPAY na ini, na para sa mga pagano minasimbolisar kan pinakaenot na inaning mais kan Tag-ugbos, na iyo an sarong bagong lutong daing lebadurang tinapay na ini na dai sinalakan nin lumang lebadura, na mayo kan pampausbog kan mga lumang taon. Ipinapaliwanag kan ama sa mga kaakian na mayo ini nin lebadura nin huli ta apritado sindang makaluwas sa Ehipto kan banging idto kan Paskuwa, kaya an tinapay sarong tinapay nin paghidali, tinapay nin Ehipto. Kaya, an tinapay na ini, na dati tinapay nin Tag-ugbos para sa ibang banwaan, ngonian nagkaigwa nin bagong kahulugan.

Dangan minasunod an parte na arog kan “Prefacio” sa Sta. Misa: “Sa lambing asin sag abos na henerasyon, obligasyon nin tawo na ibilang niya an saiyang sadiri na garo siya hale sa Misrain, huli ta sinsabi…” Dangan an mga tawo masimbag, “An Kabanal-banalan dai lamang nagligtas kan satuyang mga magurang kundi ilinigtas niya man kita, magpasa-ngaran Niya an bendisyon…asbpa.” Dangan inaawit ninda an ALLELLUIA, Sal. 112, 113, 114.

Dangan nagkakigwa nin otro paghanaw kan mga kamot. Ini an lugar kun saen masasabotan an paghugas ni Jesukristo kan mga bitis kan mga dispulo. Ginigibo ini kan pinakahoben na miyembro kan harong o pamilya. Saro ining problema na nagbutwa sa mga apostol, nin huli ta mayo sa   sainda an gusting gumibo kan serbisyong ini sa grupo kan mga disipulo ni Jesukristo, kaya si Jesukristo mismo an naggibo kaini, na an sabi niya, “Tinatawan ta kamo nin aarugan…nin bagong tugon…” (Jn. 13:3-20, 33-35).

Pagkatapus kan paghugas, kinukua an tinapay kan sarong namamayo sa katiripunan, an Presidente, nagpapasalamat sa Dios na an sabi, “Bendisyon saimo, Kagurangnan, daing kasagkoran na Hade, pinabutwa mo an tinapay na ini hale sa daga…” Dangan, binabaak niya an tinapay asin itinatao niya sa lambing saro tanganing magkakan. An pagkakankan tinapay na ini nanganaghulugan kan pagkakan ninda kan kaoripnan sa Ehipto, asin an pagkalda ninda duman. Kaya, paghorop-horopa nindo kun gurano nagin pasil para ki Jesukristo an pagsabi, “Para sa saindo, ini bako na an tiinapay na nsgsisimbolisar kan Ehipto asin an pagluwas nindo diyan. Ini an sakong pagparomdom kan sakong paghale digdi sa kinaban na ini tanganing magpasiring sa Ama. Inin an sakong hawak na idodolot sa kagadanan para sa saindo.”

An kahulugan kaini iyo na para sa mga disipulo ni Jesukristo na an pag-ako kan tinapay na iyan bako nang pag-ako kan kaoripnan sa Ejipto, bako na ining pagromdom kaiyan magpoon ngonian, kundi an pag-ako kan hawak ni Jesukristo na idinodolot sa kagadanan: INI IYO AN TINAPAY KAN SAIYANG HAWAK NA SAIYANG IDINUSAY. Bako ining tinapay nin kasakitan na kinakakan kan saindang mga magurang sa langtad, kundi an tinapay kan kagadanan kan Aki nin Tawo, kan saiyang laman. An TINAPAY na ini iyo an sarong sakramento asin pagromdom kan Hawak ni Jesukristo.

Sinabi ni Jesukristo na “Ini an pagromdom sa sako”, boot sabihon, an gabos na nangyayari sa laog kaining entering banggi, an PASKUWA, an pamangging ini na ginigibo bilang pagromdom kan pagdulag hale sa Ehipto, na ngonian saro nang pagromdom sa sako. An selebrasyon na ini ito an sarong  pagromdom kan PASKUWA ni Jesukristo, bako nang PASKUWA kan mga Hudiyo na ginigibo kada ika-14 kan bulan na Nissan (sa kabilogan kan bulan), kundi sa banggi kan Resukreksyon (Sabadong banggi).

Tinatawan nyato nin dakulang halaga asin emphasis an tatramon na ‘GIBOHA NINDO INI SA PAGROMDOM…” tanganing danay na maromdoman kan mga disipulo ni Jesukristo na gibuhon an ginibo niyang ini. Mismong sa nguso ni Jesukristo minagikan an mandamiyento, o pagsugo, na gibuhon ninda ini gabos. Bako man sindang mga padi, ni si Jesukristo sarong Hudiyong padi na nangangaipo nin lisensya o awtorisasyon sa kiisay man na awtoridad tanganing maggino kan Paskuwa, o kan EUKARISTIYA, kundi sinasabihan sinda ni Jesukristo na “GIBUHON NINDO INI.”  Kun dai ninda gigibuhon, asin kun dai sinda masunod sa isinasabi sainda ni Jesukristo, kun siring, mayo sinda nin pagromdom sa saiya, sa ginibo niya para sa saindang kaligtasan.

Mahalagang marhay na masabotan na ,arhay ini kan mga tawo. Si Jesukristo nagsabi: “Duminatong na an sakong oras, an oras nin paghale ko sa kinaban na ini pasiri ng sa sakuyang Ama, maogma akong nagselebrar kan PASKUWANG ini kaiba nindo: huli ta para digdi ako duminatong.” Napadigdi si Jesukristo tanganing gibuhon niya an paglakad na ini hale sa kagadanan pasiring sa reulreksyon. Kaya, an oras na ini duminatong, asin winalatan niya kita nin sarong pagromdom kan trabaho na saiyang ginibo. An lituhiyang ini sa Pakuwa iyo an pagromdom kan pag-aging ini hale sa kagadanan pasiring sa resureksyon, an presentasyon kan pagdaog sa kagadanan. An liturgiyang ini iyo an sakramento kan paglaog ni Jesukristo sa kagadanan pasiring sa resureksyon, MInatapos an parteng ini kan Paskuwa sa pagkakan kan tinanapy na ini.

PARTE II. AN DAKULANG PAMANGGI KAN PIYESTA

Minasunod na an dakulang pamanggi. Yaon kita sa pagkakan, asin nagpapadagos an banggi. Hale sa ayuno, minadagos na kita sa piyesta nin mas orog na kaogmahan. Nagdudugang na an kapiyestahan, hale sa kamudoan asin kadikloman pasiring sa kaogmahan asin liwanag. An piyesta pasiring sa saiyang tuktok. An pamanggiing ini talagang kadakul an handa.

An masunod na rito iyo an nakasentro sa kalis, an kalis ni bendisyon na sinasabi man ni Apsotol Pablo: “Paano ako magpapasalamat sa kagurangnan? Kukuahon ko ining kalis nin bendisyon asin mabendisyon ako sa saimong ngaran”. An kalis nin bendisyon iyo an kasagkoran kan banggi.

Pahkatapus kan piyesta, siya na namamayo, an Presidente, miinatindog asiin an bilog na pamilya nagpapasalamat”, asin minasaimbag sinda, “Dapat talagang magpasalamat kita”. Dangan matirindog sinda. An namamayo minapoon nin sarong dakulang BERAKA - sarong dakulang EUKARISTIYA, sarong DAKULANG PROKLAMASYON, na an gabos na pangyayari sa kaligtasan ipinapahayag asin irinorokyaw. Saro ining Eukaristiya sa pinaka-pundamental. Iyo ini an sumaryo kan gabos nyatong anaphora. Ipinapahayag asin irinorokyaw an sarong kasaysayan nin kaligtasan.

Dangan kinukua kan Presidente an kalis, siring sa ginigibo ni Jesukristo, iniitaas, o binabaton, ini dangan minasabi: “bendisyon saimo Kagurangnan, samuyang Dios, Hade nin bilog na unibesro…Nagpapasalamat kami saimo anot sag abos para sa Tipan na ginibo mo sa samuyang laman…” kaya nahihiling nyato kun gurano kapasil para ki Jesukristo an magsabi: “Bako na sana ining pagromdom asin sakramento kan lumang tipan sa Sinai: ini sarong pagromdom kan bagong tipan nin sakong dugo, na papabuluson para sa saindo”. Ngonian, igwa nin pagbabago sa kahulugan kan tanda: An Paskuwang ini iyo an sakong Paskuwa, an sakong paghale sa kagadanan pasiring sa buhay. Winalatan nya kita nin sarong buhay na sakramento na minalihis kita hale sa kagadanan pasiring sa pagkabuhay-liwat, huli ta sa kapiyestahan kan Pagrokyaw, an resureksyon hale sa kagadanan dapat na maeksperyensiyahan. An buhay na espiritung ini na nag-apod sa enot na iglesia na magsagibo kan Eukaristiya, sarong prklama - an espiritu kan Pagkabuhay-liwat inako. Kun kaya irinorokyaw kan Sta. Iglesia an Pagkabuhay-liwat bilang sarong pundamento sa Eukaristiya. An Eukaristiya iyo an sarong proklama, sarong kyregma kan pagkabuhay-liwat ni Jesukristo laban sa kagadanan.

Sa banging ini kan Paskuwa, an mga Hebreyo naghahalat asin naghahanap kan Mesias. Sa bangging ini mahihiling an paglaom kan Israel para sa sarong paratubos, kun kaya winawalatan ninda nin sarong bakanteng lugar na may plato asin baso an lamesa, dangan binabayaan man ninda na an puwerta na nakabukas. Pudamental na gayo an paghalat na ini. Sa piyestang ini an nakaagi binubuhay asin an paghalat asin paglaom totoo, nag abos sinisimbolisar sa pagwalat kan puwertang nakabukas sa entering banggi. An maglaom iyo an pinakamagayon na bagay sa enterong kinaban.

                                                                                                                                                 

(Hale sa “Evangelization Manual of the Neo-Catechumenal Way”)