ESCUELA CATEKUMENAL COMMUNITIES: LAMPARANG BULAWAN

Doktrina para sa PSB 30

Tema: ANO NAMAN AN ESPIRITU?

“AN LAMPARANG BULAWAN” (Qo. 12:6)

Lampara an pag-apod kan Bibliya para sa espiritu. Sosog ini sa sarong alegorikong tradisyon kan Bibliya.

Kun an pag-apod kan Bibliya sa hawk na laman nin tawo iyo an harong nin dalipay, siring man inaapod kaini an espiritu nin tawo bilang sarong lamparang bulawan.

“An espiritu kan tawo iyo an lampara ni Yahweh, nagsisiyasat iyan kan pinakahararom niyang pagkatawo” (Tal. 20:27).

“Antes maputol an platang kordon,

O mapasa an lamparang bulawan,

O marunot an pitsel sa busay,

O mabaak an puleya sa bubon” (Qo. 12:6).

Tano ta lampara? Asin tano ta bulawan an lampranga ini?

Duman sa estorya nin Paglalang na yaon sa enot na kapitulo kan libro nin Genesis, nagsasabi na naglalang an Dios nin duwang lamparang darakula sa itaas kan pirmamento nin langit.

“Nagsabi an Dios, ‘Magkaigwa nin mga lampara sa baulk an langit tanganing magsuhay kan aldaw sa banggi, asin magtukdo sainda kan mga piyesta, kan mga aldaw asin mga taon. Magin sindang mga lampara tanganing magliwanag sa daga.’ Kaya idto an nangyari. Ginibo nin Dios an duwang darakulang mga lampara: an mas dakulang lampara tanganing mamahala sa aldaw, an mas sadit tanganing mamahala sa banggi asin sa mga bitoon. Ibinugtak sinda sa baul kan langit tanganing magliwanag sa daga, tanganing mamahala sa aldaw asin sa banggi asin magsuhay kan liwanag sa kadikloman. Nahiling nin Dios na ini marhay” (Gn. 1:14-18).

Digdi sa mga sitas na ini, mahihiling nyato n akun binugtakan nin Dios an daga nin mga lampara, siring man na sinangkapan NIya nin lampara an harong na Dalipay nin tawo.

Kun may dakulang lampara na iyo an saldang, an tawo igwa man nin dakulang lampara sa laog kan saiyang hawak na iyo an espiritu. An sadit na lampara sa langit iyo an bulan igwa man nin katampad na lampara sa hawak nin tawo na iyo an saiyang isip. Siring na sa BIbliya an saldang asin an bulan minasimbolisar kan duwang sangkap na sa-lalaki asin sa babae na iyo an ama asin an ina, kaya an espiritu na sinisimbolisar kan sadang iyo an lalaking sangkap, mantang an isip na sinisimbolisar kan bulan iyo an minaluwas bilang baabeng sangkap (Hilnga Gn. 37:9-10). An duwang ini, an espiritu asin a isip na yaon sa tawo kaipuhan na magkainagoman, bilang lalaki asin babae, siring kan pag-ako kan bulan nin liwanag hale sa saldang. (HInga man an Parabola dapit sa Sampulong mga Abay kan Nobya, Mt. 23:1-13, para sa pagkainagoman na ini kan espiritu asin isip nin tawo). Huli kan pagsarong ini kan espiritu asion isip nagigin eksakto an pag-apod sa espiritu nin tawo bilang sarong lampara.

An ikaduwang rason kun tano ta lampara an apod sa espiritu nin tawo iyo an makukua sa siyentipikong kapaliwanagan sa paagi kan anatomiya (sarong pag-adal dapit s estruktura kan hawak nin tawo).

Kun satong aadalan an Anatomiya kan hawak nin tawo, marereparo nyato na parehong gayo sa sarong lampara an itsura kan puso nin tawo na namumugtak sa pinakasentro kan saiyang daghan. Kun pagmasdan an sarong retrato kan “Sistema Sirkulatoryo” nin sarong tawo, an puso mahihiling na ini nakabitin asin napapatindog sa mga darakulang ugat na garo lamparang nakabitin sa lubid asin napaptindog sa sarong kandelero (Hilnga an sarong retato nin “Sistema Sirkulatoryo” na idinupil sa likod na pahina).

An ikatolong rason iyo na, sosog sa BIbliya, an Dios mismo bilang sarong pinakapurong espiritu patin an saiyang mga tataramon asin katugunan sarong lampara para sa tawo.

“Yahweh, ika mismo iyo an sakong lampara,

An sakong Dios minaliwanag sa sakong kadikloman” (Sal. 18:28; 2 Sam/ 22:29).

“An tataramon mo iyo an sarong lampara sa sakong mga bitis, sarong liwanag sa sakong dalan” (Sal. 119:105).

“Kan naglalaad an lampara Niya sa ibabaw kan sakong payo, asin an liwanag niya iyo an giya ko sa kadikloman” (Job 29:3).

Kun an tataramon nin Dios sarong lampara, an Katugonan Niya saro man na lampara.

“Huli ta prinsipyong ini saron glampara,

An katukduan na ini sarong liwanag” (Tal.6:23).

“An saiisay man na nagpapanarangin kan saiyang amo o ina,

Mapaparong an saiyang lampara sa oras kan pusikit na kadikloman” (Tal. 20:20).

“Maromarom an ilaw sa saiyang tolda, an lampara na nagliliwanag sa itaas niya naparong” (Jo. 18:6; tal.24:26)

An ika-apat na rason iyo na, maski sa Jesus kombensido

Man sa paliwanag na an espiritu kan tawo sarong lampara. Sa pagtukdo niya, naggamit siya kan imahe na lampara tanganing ipakahulugan na espiritu na taon sa tawo.

“kaya an kahadean nin langit nakaka-agid kaini:

‘may sampulong abay kan nobya (an mga abay sa estoryang ini nagsisimbolisar sa isip kan tawo;an nobya nagsisimbolisar man kan kalang nin tawo) nagkukua kan saindang mga lampara (an puso) na iyo an naglaladawan kan espiritu) asin nagluluwas tanganing nagsabat sa nobyo (na iyo an nagsisimbolisar kan hawak na laman kan tawo ) partikularmento, an hababa niyang pagkatawo). An lima sainda kulang sa isip, asin as lima toltol an isip. Idtong mga kulang an isip nagdara kan saindang mga botelya (an limang sensiya kan hawak ) nin lana, kaiba kan saindang mga lampara” (mt. 25:1-3).

“Segurohon nindo na nakabulos kamo para sa okasyon asin may sulo an saindong mga lampara” (lk. 12:35-38).

“Mayong saiisay man na minasulo nin sarong lampara tanganing lukdoan iyan nin sarong tama o ipairarom sa katre, (lk. 8:16-18; 11:33-36: mt. 5:15-16).

Kun totoo man naggad na maliwanag an kurab kan lamparang yaon sa tawo na iyo an saiyang espiritu, iyan dai dapat na tagoon sa laog nin sarong kumbento o sarong kuwarto , o kaya takloban nin mga kasibotan asin mga kalibugan kan hawak na laman (sinisimbolisar kan katre-nilnga kad.7:2), kundi ibugtak sa itaas tanganing magsirbi bilang liwanag sa ibang tawo.

An ika-limang rason iyo an nasa libro nin Apokalipsis ilinaladawan an Espiritu nin Dios bilang pitong naglalaad na lampara.

“Mga silyab nin kikilat nagharale sa trono, asin an mga tanog nin hurog-hudog, asin sa atubangan kan trono igwa nin pitong naglalaad na lamparang makurab, na iyo an pitong Espiritu nin Dios.” (Apo. 4:5, 11:4; Zac. 4:2).

Sa Bagong Jerusalem duman sa trono in Dios, an Kordero iyo an nagtatao nin liwanag. Kaya dai na duman nin mga lampara, ni an mga saldang asi bulan, kaipuhan.

“Asin an siyudad dai nangaipo nin lampara tanganing ilawan iyan kan saldang asi kan bulan, nin huli ta naliliwanagan iyan kan makintab na kamurawayan nin Dios, asin an Kordero minaserbi bilang sulong lampara para diyan” (Apo. 21:23, 22:5).

Sa Bibliya, an mata asin puso nin tawo, bilang duwa sa limang sensiya kan hawak, iyo an mga lampara o pisikal na mga vaso para sa espiritu.

“An mahambog na mata, an mapa-abhaw-abhaw na puso, lampara kan tampalasan, daing iba kundi an kasalan” (Tal. 21:4).

“An lampara kanhawak iyo an mata. Kaya kun an mata marhay, an bilog mong hawak pano nin liwanag. Alagad kun raot an saindong mga mata, an bilog mong hawak madiklom. Kaya kun an liwanag na yaon saimo iyo an kadikloman, anong kadikloman nanggad an yaon saimo.” (Mt. 6:22; Lk. 11:34-35).

Sa estorya kan pag-baitismo ki Jesus, ipinahiling na an Espiritu Santos naghilig saiya sa porma nin sarong salampati. Kun apg-aadalan an itsura nn sarong gamgam, ini nasa porma nin sarong lampara siring na an itsura nin sarong lampara garo gamgam man an itsura. Kaya, eksato asin tamang gayo an pagladawan kan Espiritu Santo sa pagbautismo ki Jesus bilang sarong salampating gamgam nin huli ta an porma kan gamgam nakakaagid sa itsura nin sarong lampara.

An paghilig kan Es[iritu Santo asin an pagdapo kaini sa payo ni Jesus naglaladawan kan pagkainagoman kan dakulang lampara nin saldang sa sadit na lampara na iyo an kalag nin tawo.

An talagang sinasabing espiritu ni ntawo na ibinabaing sa sarong lamparang bulawan, iyo an pinakahararom niyang pagkatawo (Sal. 51:10-12, 139:13, Rom. 1:9+, 7:22, 1 Co. 2:11-15+; 1 Thes. 5:23+) na yaon sa irarom kan saiyang puso (Dt. 8:2; Kad. 1:4-7), na iyo an emosyon (Ga. 5:16-26), Heb. 4:12).

An emosyon in tawo iyo an saiyang espiritu na sinisimbolisar bilang lana na iyo an panlaog sa lampara. Kun an espiritu iyo an manlaen-laen na emosyon kan tawo, ini ibinubugtak sa laog nin sarong lampara tanganing ikalikay na magkurab asin makatotong sa iba. An leksyon moral iyo na dapat ibugtak sa laog nin sarong lampara an mga emosyon tangaing dai makaperwisyo sa ibang tawo. An emosyon na minaluwas sa tawo iyo an saiyang hinangos o duros na yaon sa laog kan saiyang daghan.

An espiritu inaapod na “ruah” sa tataramon na Hebreo asin “pneuma” naman sa Tataramon na Griyego. An “ruah” asin “pneuma” parehong nangangahulugan na “hinangos”, “duros” asin “espiritu”. An Hebreyong “ruah” iyo an hinangos na ibinugtak nin Dios sa dungo kan tawo na iyo an nagtatao saiya nin sarong natural na buhay (Hilnga Gn. 2:7, 7:22-27, Lv. 26:6, Job 10:12, 12:10, 27:3, 33:4, 34:24, Sal. 104:29-30, 146:4, Qo. 12:7, Ez. 37:5-6, 9-10; Mal. 2:15; Gibo 17:25). An espiritu iyo man an duros o ayre (1 Hde. 19:12; Kad. 7:1-4; Ef. 2:2). Kaya an mga maraot na espiritu paboritong magpasiring asin magpahingalo sa disyerto kun saen ini sarong lugar na mayong tubig asin mainit an ayre (Mt. 12:43; LK. 4:1). An mga maraot na espiritu iyo man an mga maraot na duros o ayre na iyo an mga maraot na emosyon na yaon sa laog kan daghan nin tawo.

An espiritu na yaon sa tawo duwang klase: an personal asin an nagsasanib o nagsasampot na espiritu (Hilnga Gn. 1:1-2, Bil. 24:2, 27:18, Hk. 3:10, 6:34; 1 Sam. 16:13-16, 19:9; Kad. 9:17, 12:1, Is. 42:1, 61:1, Mt. 12:18; Dn. 4:6, 5:11,14; Hg. 2:5); asin an espiritu nin mg atawo na minasanob man sa iba (Bil. 11:7, 25,29; Huk. 14:19; 1 Sam. 10:6,10; 2 Hde. 2:9,15; Ez. 2:2, 3:24; Is. 11:12; Lk. 1:17, Apo. 1:10).

An Dios iyo an Dios kan mga espiritu (Bil. 16:22, 27:15), maski ngani igwa nin mga tawo asin mga relihiyon na nagtitukdo na mayo daa nin mga espiritu (Gibo 23:8,9). Siya an nagtatao asin nagpapalaad kan mga espiritu (Kad. 15:11; LK. 11:13). Dai pa itinatao ni Jesus an Espiritu (Jn. 7:39).

An espirtu sana an nakakaaram asin minasiyasat kan pinak-irarom tang pagkatawo o am satong pinakahaharom na emosyon (Sal. 139:7; 1 Co. 2:10-11; 2 Co. 4:10).

An mga trabaho kan espiritu para sa tawo iyo an pagpropesiya (Bil. 11:29; Apo. 14:10c, 22:6), an pagkahiling kan mg ahuring aldaw (Si. 49:24), nagdadagit (Ez. 11:27), nagdadara sa Dios (1 P. 4:6), naglilingkod (Heb. 1:14), nagtatalubo asin naggugurang (Lk. 1:80), asin nagtitipon kan mg alibro (Is. 34:16).

Bilang esmosyon, an mga pag-uugali kan espiritung yaon sa tawo iyo na ini nagbabagsik (Gn. 43:27), naggugurang (Lk. 1:80), narurunot (Ex. 6:9), natutunaw (Kad. 2:2-3), napupurisaw (Jn. 13:21), pinuukaw (Hag. 1:14) napapasa (Tal. 15:13, 18:14), idinudusay (Sal. 31:5), asin nagugusto (Mk. 14:38). An mga indibidwal na tawo puwedeng magsaro, mag-iribanhan asin magkaperho sa espiritu o sa emosyon (1 Co. 5:3-5, 14:32-33, 12:18). An tawo kaipuhan na imundag sa tubig asin sa Espiritu (sa kadonongan asin pagkamoot) tanganing makaloag sa kahadean nin Dios (Jn. 3:5-6). An tataramon espiritu asin buhay (Jn. 6:63), matarom iyan asin minalagbas sa tahaw nin kasukmolan asin hutok asin minasuhay kan espiritu sa kalag (Heb. 4:12).

Igwa nin manlaen-laen na klase (Jb. 26:4, Kad. 7:22-27) an espiritu na yaon sa tawo. Ini an manlaen-laen na emosyon na makukua sa tawo, marhay asin maraot:

1. Pag-imon (Bil. 5:30)

2. Pagkatakot (1 Sam. 16:13-16)

3. Karibongan nin payo (1 Sam. 18:10; Is. 19:14)

4. Pagkabaranga (Mk. 9:23)

5. Kaputikan (1 Hde. 22:21-23; 1 Jn. 4:2-3)

6. Makinuyog-kuyog (2 M. 1:3)

7. Bago asin banal (Sal. 51:12,17)

8. Pinapait (Sal. 106:33)

9. Kadonongan (Tal. 18:18)

10. Pagpaabhaw-abhaw (Tal. 18:18)

11. Kamundoan (Tal. 17:22; Is. 63:10-14)

12. Instruksyon (Kad. 1:4-7)

13. Paggalang sa Dios (Sir. 34:13)

14. Pagkasabot (Sir. 39:6)

15. Tungka (Is. 29:10)

16. Pagpapakumbaba (Is. 57:15)

17. Pararaot (Jer. 51:1,11)

18. Suplado (Dan. 5:20)

19. Kabootan asin pamibi (Hag. 12:20)

20. Kadukhaan (Mt. 5:3)

21. Kapatalan (Lk. 9:17)

22. Naoogma sa Dios (lk. 1:46)

23. Bontol (Rm. 11:8)

24. Mabata (Apo. 16;13)

25. Pagkamoot ( 1 Co. 4:21)

An mga hayop may espiritu man (Sal. 32:9, Qo. 3:19-21; Is. 31:3; Ez. 1:20), siring man, an banwaan (1 M. 13:7) asin an mga santo (Heb. 12:23).

An puso iyo an pinageerokan kan espiritu nin tawo (Dt. 8:2, 11:18, 6:4-6, 30:6,14; 32:45-47; Sal. 51:10; Sir. 17:1-11, Ez. 11:18; Lk. 1:17; Gn. 4:6). Bilang emosyon, an puso iyo an lampara kan espiritu na saiyang lalagan.

Paano itinatao en espiritu? Sa paagi kan pag-ibabaw nin mga kamot sa payo (Bil. 27:18; Dt. 34:4), inuulaan nin lana an ayo (1 Sam. 16:13-16), binubugaha nin hinahangos (Jn. 20:22), asin pinapabolosan (Gibo 2:17-18).

Sa pagkagadan kan tawo, an espiritu idiudusay asin isinusuko (Sal. 143:4, 146:4, Mt. 27:50; Lk. 23:46; Mk. 15:37; Jn. 19:30), natutunaw (Kad. 2:2-3), naghahale (Kad. 16:14; Qo. 12:7), nagkukusog asin nagbabalik giraray (Gn. 43:27, Lk. 8:55; 1 Co. 15:44-46; 1 P. 3:18-19). Kun an espiritu naghahale, an hawak nagagadan (Stgo. 2:26). An espiritu nangangaipong hugasan (1 Co. 7:1).

An kabaliktaran kan espiritu iyo an pagpahingusto sa sadiri (Ga. 5:16-26; Jds. 19). Iyo ini an bakong espirituwal na tawo (soma psychikon), na iba sa sarong espirituwal na tawo (soma pneumatikon) 1 Co. 15:44, Rm. 1:4,9).