ANG SULAT SA LUPA!

 

HOMILIYA SA MISA PARA SA IKALIMANG LINGGO SA KUWARESMA (Cycle C) 

ANG SULAT SA LUPA! 

Ang mga pagbasang gagawin sa Misang ito para sa Ikalimang Linggo ng Kuwaresma (Cycle C) at ang kanilang mga buod ay ang mga sumusunod: 

Unang Pagbasa – Josue 5:9a, 10-12 - Samantalang ang mga Israelita ay nasa Gilgal sa kapatagan ng Jerico, ipinagdiwang nila ang Paskwa noong kinagabihan ng ikalabing apat na araw ng unang buwan. 

Ikalawang Pagbasa –2 Cor. 5:17-21 - Kaya't kung nakipag-isa na kay Cristo ang isang tao, isa na siyang bagong nilalang. Wala na ang dati niyang pagkatao, sa halip, ito'y napalitan na ng bago… Sa pamamagitan ni Cristo, ang mga tao'y ibinilang ng Diyos na kaibigan, at hindi na niya tinatandaan ang kanilang mga kasalanan… Hindi nagkasala si Cristo, ngunit alang-alang sa atin, siya'y itinuring na makasalanan upang sa pakikipag-isa natin sa kanya ay maging matuwid tayo sa harap ng Diyos. 

Ebangheliyo – Juan 8:1 – 11 - Dumating ang mga eskriba’t Pariseo na may dalang isang babaing nahuli sa pangangalunya. Iniharap nila ito sa karamihan, at sinabi kay Jesus, “Guro, ang babaing ito'y nahuli sa aktong pangangalunya. Ayon sa Kautusan ni Moises, dapat batuhin hanggang sa mamatay ang mga katulad niya. Ano naman ang masasabi ninyo?”  Itinanong nila ito upang subukin siya, at nang may maiparatang sila laban sa kanya. Ngunit yumuko lamang si Jesus at sumulat sa lupa sa pamamagitan ng daliri. 

Ang kuwento ng ating ebangheliyo para sa Ikalimang Linggo ng Kuwaresma (Cycle C) ay kinuha sa Juan 8:1 – 11, at may temang “ANG SULAT SA LUPA!”. Ganito ang kanyang buod: 

Pumunta si Jesus sa templo upang mangaral doon sa mga tao.

Ang mga eskriba’t Pariseo ay nagdala sa harapan niya ng isang babaeng nadakip sa pakikiapid (pangangalunya). Tinanong nila si Jesus kung ano ang dapat gawin sa kanya ayon sa batas ni Moises. Ito ay ginawa nila upang siya’y tuksuhin at isumbong kalaunan.

Yumuko si Jesus at nagumpisang sumulat ng kanyang daliri sa lupa.

Nang makita ng lahat ng tao ang mga katagang isinulat niya sa lupa, ay isa-isang nagsilisan ang mga taga-usig niya, at unti-unti nila siyang iniwan kasama ang babaeng makasalanan.

Sa ganitong paraan, iniligtas ni Jesus ang isang babaeng makasalanan na muntik nang mapahamak na maparusahang batuhin ng mga tao hanggang mamatay.

At sinabihan ni Jesus ang babae, “Nasaan sila? Sa ganang ikaw, hindi rin kita parurusahan. Humayo ka’t huwag ng magkasalang muli.” At mapayapang nilisan ng babae si Jesus!

Ganyan ang kuwento sa ebangheliyo.

Tanong: Ano po ba ang mga katagang isinulat ng daliri ni Jesus sa lupa doon sa pangyayari ng kuwento, na nang mabasa ito ng mga tao ay paisa-isa silang umalis at iniwan si Jesus at ang babaeng gusto nilang saktan ng kamatayan dahil sa salang pakikiapid?

Ang totoo po ay wala naman talagang mga katagang isinulat si Jesus sa lupa na mababasang literal ng mga tao.

Nguni’t ang kilos niyang pagturo sa lupa ang may malalim na kahulugan, na naitindihan kaagad ng mga tao na tila baga isang pahiwatig sa kanila na tayong lahat na mga tao ay kapwa makasalanan at marurumi din dahil tayong lahat ay galing at gawa sa lupa, at sa lupa din tayo babalik!

Gaya ng sinabi sa banal na kasulatan na: “Alalahanin mo, tao, na ikaw ay alabok ng lupa, at sa alabok ng lupa ka rin babalik” (Gen. 3:19; Ec. 12:6), na isa itong pahayag sa Bibliya na kadalasang ginagamit ng mga kaparian tuwing Miyerkules de Ceniza (Ash Wednesday).

Samakatuwid, mga kapatid, ang babaeng nagkasala ng pangaapid ay kinikilalang isang makasalanang tao na, ayon sa mga eskriba’t Pariseo, ay dapat sana’y mamatay sa paraan ng pambabato sa kanya ng mga tao ayon sa batas ni Moises.

Nguni’t sa batas ng Panginoong Jesus, bagama’t ang babae ay may nagawang isang kasalanan, ay siya’y tao pa ring tulad ng lahat ng tao na nagkakasala at may karupukang katangiang taglay,  dahil tayong lahat ay mga taong galing sa lupang may karupokan at karumihang pinangalingan, na dapat din irinerespeto,  iniintindi, at inuunawa ang mga taglay na kahinaan at kalapasan ng bawat isa dahil sa kalayaang taglay din natin bilang mga tao.

Kung gayon, embes na patayin ang isang taong nagkasala, o makasalalan, ay dapat siyang intindihin at bigyan ng simpatiya ang kanyang mga kahinaan at kalapasan bilang tao ring katulad natin.

Sa mga kasong ganito, tulad ng mga kaso ng kapwa tao sa kampanya sa illegal drugs, ay embes na patayin ay dapat may pagpapatawad at paguunuwang ginagawa upang mapatotohanan ang mga sinabi ni Pablo Apostol sa Ikalawang Pagbasa sa linggong ito na “Sa pamamagitan ni Cristo, ang mga tao'y ibinilang ng Diyos na kaibigan, at hindi na niya tinatandaan ang kanilang mga kasalanan” (2 Cor. 5:19).

Iyan ang mahalagang leksyon sa atin ng ebangheliyo ngayong linggo. Ang pagpapatawad sa mga kasalanan ay magandang gawin sa panahon ng Kuwaresma ng ating Inang Sta. Iglesiya. 

dnmjr/3/02/2025

ISANG AMANG MAAWAIN!

 

HOMILIYA SA MISA PARA SA IKAAPAT NA LINGGO SA KUWARESMA (Cycle C) 

ISANG AMANG MAAWAIN! 

Ang mga pagbasang gagawin sa Misang ito para sa Ikaapat na Linggo ng Kuwaresma (Cycle C) at ang kanilang buod ay ang mga sumusunod: 

Unang Pagbasa – Josue 5:9a, 10-12 - At sinabi ni Yahweh kay Josue, “Inalis ko ngayon ang kahihiyan ng pagkaalipin ninyo sa Egipto.” 

Ikalawang Pagbasa –2 Cor. 5:17-21 - Kaya't kung nakipag-isa na kay Cristo ang isang tao, isa na siyang bagong nilalang. Wala na ang dati niyang pagkatao, sa halip, ito'y napalitan na ng bago. 

Ebangheliyo – Lukas 15:1-3, 11-32 - 'Sumagot ang ama, 'Anak, lagi kitang kapiling at ang lahat ng aking ari-arian ay sa iyo. Nararapat lang na tayo'y magsaya at magdiwang, sapagkat patay na ang kapatid mo, ngunit nabuhay; nawala, ngunit muling natagpuan. '” 

Mayroong tatlong lebel ng paliwanag, o interpretasyon, at kahulugan ang ebangheliyo natin ngayong Ika-Apat na Linggo sa Kuwaresma tungkol sa kuwento ng Alibughang Anak (Prodigal Son). 

Ang unang lebel ng interpretasyon at kahulugan ay ang tinatawag nating mistikal, o esoterikal, na interpretasyon at kahulugan. Ang pangalawang lebel ng interpretasyon at kahulugan ay skriptural na interpretasyon. Ang ikatlong lebel ay ‘yung komun na interpretasyon na palagi na nating naririnig sa mga sermon sa simbahan. 

1. Ang unang lebel ng interpretasyon at kahulugan ay ang tinatawag nating esoterikal, ayon sa teyolohiya mistikal, na may paliwanag ng ganito: 

Ang kagandahan ng buhay sa halamanan ng Eden (Paraiso) ay inilalarawan sa talinghagang ito tungkol sa Alibughang Anak (Lk. 15:11-32). May taniman ang Diyos (Jer. 12:7-15) na magiging pamana niya sa kanyang dalawang anak. 

Ang kanyang panganay na anak ay ang mga anghel. Ang nakababatang anak ay ang mga tao, o ang sangkatauhan. Ang mga anghel ay kanyang mga lingkod at mensahero sa kanyang bahay (ang Matandang anak sa kuwento ng talinghaga). 

Ang tao ay inilagay ng Diyos sa hardin (Paraiso) para sa kanya upang pamahalaan ito (ang bunsong anak sa kuwento ng talinghaga). 

Ang Diyos, ang mga anghel at tao ay namumuhay ng masaya, masagana, at kuntentong buhay sa loob ng taniman ng Diyos. Ngunit, hindi nagtagal na sa Diyablo, o kay Satanas (na isa ring Arkanghel na pinalayas mula sa taniman) ay ibinenta ng bunsong anak (ang tao) ang lahat ng kanyang mana sa taniman ng kanyang ama upang siya ay mamuhay ng may kaluwagan sa lupa (ang materyalisasyon, o ang pagbibihis ng balat ng laman na parang tao). Dito, sa pananamit ng laman, nilustay niya ang kanyang banal na pamana sa isang masama, makasalanan at mortal na uri ng pamumuhay. 

Matapos magmuni-muni tungkol sa kanyang maling desisyong nagawa, bumalik siya sa kanyang ama (ang Diyos). Ibinalik sa kanya ng kanyang ama (Diyos) ang anumang kabutihang natitira pa sa loob ng kanyang bahay (ang mamahaling balabal, singsing, at sapatos), iyon ay mga palatandaan na ibinabalik niya ang banal o makalangit na mga karapatan sa kanyang anak na nagging palaboy sa lupa. 

Nagreklamo ang panganay na anak at ang mga alipin (ang mga anghel) dahil ibinalik ng ama ang dating kaligayahan sa loob ng kanyang tahanan (Paraiso) para sa tao dahil pinatay niya ang nagpapatabang guya (si Jesukristo na ipinako at pinatay sa krus), na may malaking kapistahang naganap (kaligayahan sa langit para sa nagsisising makasalanan). Ang nakatatandang anak (ang mga anghel) ay may hinanakit sa Diyos (ang ama) dahil si Jesukristo ay hindi ibinigay para sa kanila kundi para sa taong naglustay ng kayamanan at pamana ng Diyos, na siyang buhay na walang hanggan. 

Ang sagot ng Diyos sa reklamo ng mga anghel ay ito: “Anak, huwag kang magreklamo dahil lahat ng natitira sa loob ng taniman na ito ay sa iyo; ngunit nararapat lamang at nararapat na tayo ay magdiwang dahil ang iyong ama (Diyos) ay tinanggihan ng iyong nakababatang kapatid ngunit ngayon ay bumalik siya sa akin na buhay at maayos”. 

2. Ang Ikalawang Antas ng Pagpapaliwanag sa Kasulatan: 

Inilantad ng Ebanghelistang si Lucas (Lk. 13:1-9) ang katigasan ng ulo ng mga Hudyo sa panawagan ng pagsisisi, kawalan ng pananampalataya sa mga turo ni Kristo at pagtanggi na tanggapin ang liwanag o katotohanan na nagmumula sa iba, lalo na kay Kristo, na tinawag nilang isang impostor at kaibigan ng diyablo. Dito sa Lk 15:1-32 na siyang paksa sa ngayon, ito ay nakatuon sa paguugali ng mga pinuno ng relihiyon ng mga Hudyo: ang mga eskriba at ang mga Pariseo. 

Sino ang mga taong ito? Bakit sila ang mga kaaway ni Kristo? Ang mga Hasidim, o mga Hasidean ng 1 Mc. 2:42+, ay ang pinagugatan ng mga Pariseo (‘perusim’ – hiwalay) noong panahon ni Jesus. 

Ang mga Pariseo ay ang mga Judiyong relihiyosong samahan na binubuo ng mga eskriba, mga doktor ng Kautusan at mga saserdote na ang kasapian ay umabot sa 6,000 katao. Ang kanilang natatanging tanda mula sa iba pang mga sekta ng mga Hudyo tulad ng mga 'Essenes" (mistiko o ermitanyo) at ang mga Saduceo, ay ang kanilang kasigasigan, o katapatan, sa Batas hanggang sa pinakamaliit na detalye nito na pinaniniwalaan nilang hindi dapat sirain ng sinuman. 

Dahil sa kanilang kaalaman sa Kautusan, kinikilala nila ang kanilang sarili bilang ang pinakabanal sa lahat ng mga Judiyo, na ang ilan sa kanila ay sumisira sa kalooban ng Diyos sa pamamagitan ng paglalagay sa kanila sa ilalim ng mga tradisyon ng tao (Mt. 15:1-20), minamaliit ang kanilang mga taong walang kaalam-alam, hadlangan ang mga gustong makipag-ugnayan sa mga makasalanan at sa mga maniningil ng buwis kaya nililimitahan ang pag-ibig ng Diyos ayon sa kanilang sariling limitadong pang-unawa. 

Sinasabi doon sa Gawa 23:6-9 na ang mga Pariseo ay iba sa mga Saduceo dahil sa kanilang paniniwala sa muling pagkabuhay ng mga patay, ang pagkakaroon ng mga anghel at mga espiritu. 

Samantala, ang mga eskriba, na ang karamihan ay miyembro ng mga Pariseo, ay ang mga manunulat (Awit 45:1), mga tagapagsalin at tagapag-ingat ng Kautusan. Kaya naman, sila ay kinikilala bilang mga tagapag-alaga at tagapagpaliwanag ng mga banal na kasulatan sa mga tao (Ezra 7:6+. Ne. 8:8+). Habang ipinapaliwanag nila ang mga banal na kasulatan, maraming mga eskriba (grammatel) ang mga pari na itinuturing na mga tagapag-alaga ng mga tradisyon na napanatili sa mga teksto ng Banal na Kasulatan (Cf Jr. 8:8+). Kadalasan sila ay mga opisyal ng mga korte sa silangan (Ne. 8:8+) dahil sa kanilang natatanging kakayahan sa sining ng pagsulat, mga ministro, mga sugo, mga guro (rabbi tulad ni Ezra), o mga saserdote sa Templo (Sir. 39:2+, 5+). Bilang mga Pariseo (tulad ni Pablo – Fil. 3:5), naniniwala rin sila sa muling pagkabuhay ng mga patay (Lk. 20:39). 

Kung bakit sila mga kaaway ni Jesukristo ay dahil sinusunod nila ang mga tradisyon ng tao na gusto nilang mahigpit na sundin ng mga tao at mas mahalaga kaysa sa mga tunay na turo ng Diyos, tulad ng kabutihan at awa ng Diyos sa mga makasalanan, na siyang tema natin ngayon. 

Ang turo ni Jesus ay kabaligtaran ng mga turo ng mga eskriba at mga Pariseo (Mt. 23:1), lalo na sa pagtanggap at pakikipag-ugnayan sa mga makasalanan at maniningil ng buwis. Ang saloobin ng mga eskriba at Pariseo sa mga ito ay ang itinuturo ng ebanghelistang si Lucas na hindi sinasang-ayunan at napopoot pa nga ng Diyos ang saloobing ito ng mga eskriba at mga Pariseo. Para kay Lucas, malinaw na hindi sang-ayon si Jesus sa mga eskriba at Pariseo. Ang batayan ng pagsasabi nito ay ang tatlong talinghaga ng awa at habag ng Diyos, lalo na ang Parabula sa Alibughang Anak. 

3. Ang ikatlong lebel, o antas, ng interpretasyon, ang Karaniwang antas ng interpretasyon, ay itong sumusunod: 

Sa ebanghelyo ngayon para sa ika-4 na Linggo ng Kuwaresma (Cycle C), hinggil sa Alibughang Anak, ang dalawang karakter na ito ay malinaw na ipinakita sa atin: una, ang katangian ng pagiging santo, at, pangalawa, ang katangian ng pagiging tunay na anak ng Diyos. 

Sa talinghaga ni Jesukristo tungkol sa Alibughang Anak, lumalabas na ang karakter at personalidad ng pagiging santo ay inilalarawan sa larawan ng panganay na anak, habang ang karakter at personalidad ng pagiging anak ng Diyos ay ipinakita ng bunsong anak na nilustay ang ari-arian at pamana ng kanyang magulang. 

Sa kabuuan ng kuwento ni Jesukristo, alin sa dalawang anak na ito ang pinahahalagahan at itinuturing na tunay na anak ng ama, ang Diyos? Pag-aralan natin ang dalawang uri ng tauhan na ipinakita sa kwento upang makuha natin ang tamang sagot. 

Ang katangian ng panganay na anak na naging santo: 

Ayon sa kuwento ng talinghaga ni Jesus, ipinakita niya ang katangian ng isang banal na tao sa larawan ng panganay na anak. Ang panganay na anak na ito ay hindi man lang nagkaroon ng lakas ng loob na umalis sa bahay ng kanyang ama, na maging siyang isang palaboy, sakit ng ulo, o isang problema ng kanyang magulang. Sa madaling sabi, ang panganay na anak na ito ay isang modelo at halimbawa ng isang mabuting anak ng isang magulang: masunurin, maaasahan, mapagkakatiwalaan, disiplinado sa trabaho at buhay, hindi sumama sa masamang kaibigan, hindi nag-iisip na magpakasal, o mambabae, walang masamang ugali o anumang pagkakamali o depekto sa buhay, at marami pang iba. 

Ngunit nang magkaroon siya ng pagkakataong ipahayag ang kanyang malalim na damdamin sa loob ng kanyang sarili, tinawag niyang "panginoon" ang kanyang ama. Pakinggan natin ang sinabi niya: “Narito, sa buong buhay ko ay nagpaalipin ako para sa iyo at hindi ako sumuway sa alinman sa iyong mga kagustuhan, ngunit hindi ka man lamang nag-alok ng isang maliit na bata upang ako ay magdiwang kasama ng aking mga kaibigan. Ngunit nang bumalik itong walang kwentang anak mo, na nilustay ang iyong ari-arian sa mga babaeng maluwag, inutusan mo pa na katayin ang pinatabang guya.” (Lk. 15:29-30). 

Sa mga salitang ito na binigkas ng panganay na anak, ano ang nais ni Jesucristo na matutunan natin tungkol sa personalidad at katangian ng panganay na anak na ito (ang mga eskriba at Pariseo na matuwid sa sarili at tinuturing ang kanilang sarili na mga “santo”)? 

Nais ipakita ni Jesukristo na ang tunay na ugali ng panganay na anak na ito, sa labas, ay ipinakita niya sa amin ang isang larawan ng isang mabuting anak, ngunit sa kanyang saloobin, puno siya ng poot, pagkasuklam, pagrerebelde at galit laban sa kanyang ama. Itinuring niya ang kanyang sarilin na hindi siya isang anak na minamahal ng kanyang ama, ngunit isang alipin na masunurin sa bawat utos at kagustuhan ng kanyang ama kahit sa kanyang posisyon at katayuan sa pamilya bilang isang masunuring tagapaglingkod sa kanyang magulang. Naisip niya na ang ari-arian na naiwan sa kanyang magulang ay hindi naman pala tunay na kanya dahil hindi siya pwede na malayang pumatay kahit isang goyang baka sa ilalim ng kanyang pangangalaga para sa kanyang sariling kasiyahan. 

Kaya nga, malinaw na ang motibo ng lahat ng kanyang paglilingkod, at pagpapaalipin, ay ang hindi mapalayo sa tahanan ng kanyang ama, dahil sa ang kanyang bahagi ng mana ay hindi pa naibibigay sa kanya, na hindi katulad ng ginawa ng bunsong anak, na tumakas sa kanyang ama, at nagpakasaya na sa kanyang buhay. Kaya naman, ang mabuting batang ito, ang nakatatandang anak, sa kaibuturan ng kanyang sarili, ay iniisip na hindi siya tunay na anak, kundi isang alipin lamang, alipin ng kanyang ama sa loob ng kanilang tahanan. 

Ang katangian ng bunsong anak na nilustay ang ari-arian ng kanyang ama (mga makasalanan at mga maniningil ng buwis na kumain kasama ni Jesukristo): 

Ang katangian ng isang tunay na anak ng Diyos, ayon sa talinghagang ito ni Jesucristo, ay inilalarawan sa pangalawang anak, ang bunsong anak na nilustay ang ari-arian at pamana ng kanyang mga magulang.

Ang bunsong anak na ito ay walang hiya-hiyang humingi ng bahagi ng kanyang mana, kahit na ang kanyang mga magulang ay buhay at maayos pa. Ngunit pagkatapos niyang matanggap ang kanyang bahagi ng mana, nagpunta siya malayo sa kanyang pamilya. Sa lugar kung saan siya tumakas, namuhay siya ng alibughang buhay, gabi-gabi na nagpupunta sa mga beer house, nambabae, nagsusugal, nakipagkaibigan, at namuhay ng marangyang buhay. Ngunit dumating ang panahon na ang lahat ng kanyang pera ay ginugol sa kanyang mga bisyo, sa kanyang mga babae at sa kanyang pagsusugal, at siya ay nag-upa ng kanyang sarili sa isang may-ari ng kulungan, na hindi nagbibigay sa kanya ng kanyang suweldo, o anumang makakain. Sa gitna ng lahat ng kanyang paghihirap, naisip niya ang dati niyang sitwasyon kasama ang kanyang ama at kuya sa kanilang bahay. 

Sinabi niya sa kanyang sarili, "Ilang mga upahan ang ginagamit ng ama na may maraming pagkain na makakain, ngunit narito ako ay namamatay sa gutom. Aalis ako sa lugar na ito at babalik sa aking ama at sasabihin sa kanya: Ama ko, nagkasala ako laban sa langit at laban sa iyo. Hindi na ako karapat-dapat na tawaging anak mo, ngunit ituring mo akong isa sa iyong mga upahang alipin." Mula noon, umalis siya sa kahabag-habag na lugar at bumalik sa kanyang ama (Lk. 15:17-20). 

Ano ang nais ni Jesukristo na maunawaan natin sa pamamagitan ng mga salita na sinabi ng bunsong anak? 

Sa harap ng kabutihan ng ama, mula sa simula hanggang sa wakas ng kuwento, siya ay walang kahihiyan, nag-aaksaya ng kabuhayan ng kanyang pamilya, nilustay ang pamana ng kanyang pamilya sa maluwag na pamumuhay tulad ng mga bisyo, pambabae, pagsusugal, pagpapakasasa sa bawal na kasiyahan at marahas na pamumuhay, ang uri ng buhay na hindi niya naranasan habang nasa ilalim siya ng pamumuno ng kanyang ama at ng kanyang nakatatandang kapatid. Ngunit sa lahat ng kasalanang ito, nakilala niya ang kabutihan ng kanyang ama at ang tunay na pagsisisi sa lahat ng kanyang ginawa noong malayo siya sa kanyang ama, kaya naman sinabi niya sa kanyang ama na “Huwag mo na akong tratuhin na parang anak kundi isang upahang alipin.” 

Ito ay kabaligtaran ng sinabi ng panganay na anak sa kanyang ama na "Tingnan mo, sa buong buhay ko ay nagpaalipin ako para sa iyo at hindi ako sinira ang alinman sa iyong mga kagustuhan". Ngunit ang bunsong anak na lalaki, dahil sa bigat ng kanyang mga kasalanan at maling gawain laban sa kanyang magulang, ay nagsabi, “Mula ngayon, huwag mo na akong tratuhin na parang anak kundi isang upahang alipin”. 

Ibig sabihin, ang bunsong anak na wala nang aasahan bilang mana mula sa pag-aari ng kanyang pamilya, dahil naubos na niya ang lahat sa alibughang pamumuhay, magsisimula na siyang kumain sa hapag ng kanyang ama bilang isang aliping manggagawa na kikita ng kanyang pera sa ibabayad ng kanyang ama. 

Pakiramdam ng alibughang anak sa Diyos (ang amang maawain): 

Habang ang mga eskriba at Pariseo na mga anak ng Diyos (ang panganay na anak) na hindi lumabas ng bahay, sa buong buhay nila ay nagsakripisyo ng kanilang sarili (nagtrabaho para sa kabanalan at katuwiran), ngunit ang kanilang saloobin sa Diyos ay isa siyang diktador, at hindi isang ama, na mahigpit at mapaghiganti. Kaya naman, sila ay nagpapakabuti at hindi lumalayo at umiiwas sa paggawa ng kasalanan laban sa Diyos, dahil sila ay takot sa kanya at sa kanyang kaparusahan, mula sa pamana na mawawala sa kanila kung sila ay humiwalay sa Diyos. 

Kaya naman, sinabi ng panganay na anak sa talinghaga na “Tingnan mo, sa buong buhay ko ay nagpaalipin ako para sa iyo at hindi ko sinira ang alinman sa iyong mga kagustuhan…” Doon, itinuring niya ang kanyang sarili sa ilalim ng bubong ng kanyang ama ay na siya ay hindi isang anak kundi isang alipin ng kanyang ama, at ang kanyang pananaw sa kanyang ama ay labis niyang iniisip ang buhay ng iba. 

Kaya naman, para sa mga eskriba at Pariseo, ang Diyos ay masama at hindi mabuti dahil siya ay mahigpit at malupit sa kanyang mga utos. Ang lahat ng mga kabutihan (kayamanan) ng Diyos na nakalaan na para sa kanila bilang kanila nang mana, sila ay nagkaroon pa rin ng hinanakit laban sa Diyos (ang ama), dahil sa kanyang kalupitan, na  hindi niya pinahintulutan ang kanyang panganay na anak na magsaya sa kanyang sarili sa pamamagitan ng pagbibigay sa kanya ng kahit isang kambing mula sa ari-arian ng ama upang siya ay magdiwang kasama ang kanyang mga kaibigan. 

Ngunit nang bumalik ang nakababatang kapatid na gumastos ng ari-arian (mana) ng kanyang ama sa maluwag na pamumuhay, ang malupit na ama ay pinatay pa ang pinatabang guya (ang panganay na anak ay masyadong materyalistiko na gusto pa niyang magkaroon ng bahagi sa pinatabang baka - tulad ng mga Pariseo at mga eskriba na masama ang loob kay Jesukristo dahil kahit na kumain siya kasama ng mga makasalanan ay hindi sila pumapasok at kahit na ang ama ay hindi pumapasok sa kanilang mga makasalanan. Naghintay ng oras hanggang sa ang ama mismo ay lumabas at iniwan ang mga bisita at ang pagdiriwang sa loob para lamang makipag-usap sa kanya (panganay na anak na lalaki). 

Ang ugali ng mga eskriba at mga Pariseo dito ay tunay na masama ayon kay Jesukristo, Ngunit, sa lahat ng ito, ano ang saloobin ng ama (Diyos) Mula sa simula hanggang sa katapusan ng talinghaga, ipinakita ng ama (Diyos) ang kanyang pagiging mabait at hindi malupit na anak malayo sa bahay at sa pamamagitan ng pagbibigay ng tatlong senyales ng pagiging isang lehitimong miyembro ng pamilya, ito ay ang balabal, singsing at sapatos, matapos gugulin ang lahat ng kanyang mana sa maluwag na pamumuhay malayo sa kanyang tunay na pamilya. 

Ipinakita ng ama sa kuwento ang pagiging mayaman niya bilang isang ama nang ipagdiwang niya ang pagbabalik ng kanyang bunsong anak, kahit wala na siyang pera dahil hinati-hati na niya ang lahat ng kanyang ari-arian sa kanyang dalawang anak. 

Kaya nga, ang pinatabang guya, kasama na ang lahat ng katulong sa loob ng bahay) na kinatay ay hindi na pag-aari ng ama. Kung nasaktan ang damdamin ng panganay at nagreklamo siya, ipinakita pa rin ng ama (ang Diyos) ang kanyang lambing sa kanyang bunsong anak dahil akala niya ay pagmamay-ari na ng panganay ang lahat ng pera at ari-arian ng pamilya at paano kung namatay siya at nagpahinga na? 

Kaya naman, dapat din nating kaawaan ang ama (Diyos) dito sa kuwento dahil sa kanyang dakilang kabutihan ay labis siyang nagdusa mula sa mga kamay ng kanyang mga anak na lalaki (mga makasalanan at yaong mga nag-aakalang banal o matuwid), sabi ni Jesukristo. Sa sitwasyong ito, ang ama ay walang pagpipilian, siya ay palaging itinuturing na masama at sinisisi kapwa ng mga makasalanan at ng mga banal na tao. Ang sabi ng ama, “Anak, lagi kang kasama, at lahat ng mayroon ako ay nasa iyo na, ngunit tama at nararapat na ipagdiwang natin ngayon dahil itong kapatid mo na tumalikod sa akin bilang kanyang buhay, ngayon ay bumalik na siya sa akin”. 

Ang isang magulang ay palaging itinuturing na masama, sa paningin ng parehong mabuti at masamang anak. Ngunit ang magandang nangyari sa kwentong ito ay nabigyan ng pagkakataon ang magulang na maging katulad ng Diyos (ang ama sa kwento) sa kanyang pagiging mabuti mula sa simula hanggang sa katapusan ng buhay. 

Ang isang magulang ay dapat palaging nagsusumikap na maging mabuti palagi sa kabila ng pagbabago ng ugali ng kanyang mga anak (maaring maging masama ang isang mabuti ngayon, o ang kabaliktaran naman).

 dnmjr_21 March 2025

 

HOMILIYA PARA SA IKATLONG LINGGO NG KUWARESMA (Cycle C) 

NAGMAMADALI, HINDI MAKAPAGHINTAY! 

Ang mga pagbasang gagawin sa Misang ito para sa Ikatlong Linggo ng Kuwaresma sa Karaniwang Panahon (Cycle C) at ang kanilang mga buod ay ang mga sumusunod: 

Unang Pagbasa – Exodo 3:1-8a, 13 –15 -  “Sinabi ng Diyos, “Ako'y si Ako Nga. Sabihin mo sa mga Israelita na sinugo ka ng Diyos na ang pangalan ay 'Ako Nga'. Sabihin mo sa kanila na sinugo ka ni Yahweh, ng Diyos ng inyong mga ninuno, ang Diyos nina Abraham, Isaac at Jacob.” 

Ikalawang Pagbasa –1 Cor. 10:1-6, 10-12 - Tapat ang Diyos, at hindi niya ipapahintulot na kayo'y subukin nang higit sa inyong makakaya. Sa halip, pagdating ng pagsubok, bibigyan niya kayo ng lakas upang makayanan ito at ng paraan upang malampasan ito. 

Ebangheliyo – Lukas 13:1-9 - At sinabi ni Jesus ang talinghagang ito: May isang lalaking nagtanim ng igos sa kaniyang ubasan. Pumunta siya roon at naghanap ng bunga at wala siyang nakita. Sinabi niya sa tagapag-alaga ng ubasan: Narito, tatlong taon na akong pumaparito na naghahanap ng bunga ng puno ng igos na ito at wala akong nakitang bunga. Putulin mo iyan. Bakit sinasayang niya ang lupa? Sumagot ang tagapag-alaga at sinabi: Panginoon, pabayaan mo muna iyan diyan sa taong ito, hanggang mahukay ko ang paligid nito at lagyan ng pataba. Maaring ito ay magbunga, ngunit kung hindi, saka mo na ito putulin. 

Totoo nga po ‘yung sinasabi sa unang bahagi ng ating ebangheliyo ngayong Ikatlong Linggo ng Kuwaresma tungkol sa pangangailangang kumbersyon at pagsisisi ng isang tao sa kanyang mga kasalanan. 

Nguni’t hindi naman dapat pagmamadaliin ang kanyang kumbersyon at pagsisisi tulad ng gustong mangyari ng isang may-ari ng lupa sa ikalawang parte ng kuwento sa ating ebangheliyo tungkol sa kahoy ng igos na gusto nang putulin ng may-ari ng ubasan dahil isang taon na daw ang nakararaan nguni’t ito’y hindi pa namumunga at hindi na siya makakapaghintay. 

Ang ikalawang bahagi ng ebanghelyo ngayon (Lk. 13:6-9) ay isang talinghaga tungkol sa isang puno na hindi namumunga. Ito ay isang talinghaga na ang kuwento ay sa tingin natin ay walang kinalaman sa naunang bahagi tungkol sa paanyaya sa pagsisisi, ngunit ang talinghagang ito ay may aral, o pagtuturo, na konektado sa unang aral na ating sinabi. 

Ang taong may masamang karma ay tulad ng isang puno na hindi namumunga ng mabuti, o kaya, kung ito man ay mamunga, ang mga ito ay bulok, mapait, o maasim. 

Sa kuwentong ito, tinukoy ni Jesucristo ang apat na dahilan kung bakit hindi namumunga ang isang puno: una, ang may-ari ng lupa, na sabik at hindi makapaghintay na makakita ng bunga sa kanyang bagong tanim na puno; pangalawa, ang puno mismo, kung saan maaaring may depekto ang punla; ang pangatlo, ang magsasaka, na hindi marunong maghukay at magpataba ng halaman; at ang ikaapat, ang lupa, na wala ng pataba, o sustansya. 

Ang apat na salik na ito na nag-aambag sa kawalan ng bunga ng isang puno, ay dapat naroroon bago tayo maghanap ng bunga. Kaya, tama ang sinabi ng tagapag-alaga ng taniman na, " ͞Bigyan mo pa ako ng isa pang taon, dahil pagkatapos kong magawa ang aking tungkulin sa pagpapataba at paghukay sa paligid, baka ito ay magbunga." 

Inaabot siya ng isa pang taon para mapabunga niya ang puno! Isa na namang pagkakataon para magsumikap at magampanan ang iyong tungkulin! Isa pang pagsubokna mapabunga ang puno! 

Ang pagsisisi ay hindi maaaring pilitin, ipwersa, o madaliin. Ang pagbaling ng puso tungo sa pagbabagong-buhay ng isang tao ay hindi kailangang pilitin at pilipitin, dahil kung ito ang gagawin, ay maaring pwedeng maging hilaw at walang lasa ang kumbersyon at pagsisisi. 

Maraming tao ang gustong pabilisin ang kanilang kumbersiyon, o kaya, ang kumbersiyon ng ibang tao. Gusto nila ng “instant conversion”, tulad ng “instant coffee”, “instant salabat”, “instant mami͟”, at iba pa. 

Sila ang mga taong tulad ng may-ari ng lupa sa talinghaga na gustong umani kaagad ng bunga sa isang bagong tanim na puno. Dahil walang makitang bunga, kaya nais niya nang putulin ang puno, at hindi maghintay na magka-edad ang puno ng sapat na haba upang tumigas ang puno at ang mga sanga nito. Tulad sa isang taong palaging nagmamadali, wala tayong tiyaga na hintayin ang isang puso ng tao na lumago at tumanda muna sa pananampalataya, nguni’t gusto natin na kung hindi siya gumawa ng mabuti, gusto nating putulin siya sa ating mga samahan, o sa igelsiya. Samakatuwid, dapat nating matutunan ang pasensya ng magtatanim na binanggit dito sa talinghaga ni Jesus sa ebangheliyo ngayong linggo. 

Ang pagsisisi ay parang isang punong may sira ang pagkabinhi. Ang kailangan ng isang may sira na puno ay palitan ito ng isang may magandang katangian at kalidad. Gayunpaman, ang tao ay hindi tulad ng isang puno na maaaring putulin. Ang isang taong may masamang karma ay maaaring magbunga ng mabuting bunga ayon sa kapangyarihan ng pagsisisi, pagbabalik-loob at pagbabagong-buhay. Ang isang puno na hindi namumunga ay maaaring gamitin para maging isang troso na ginagamit sa pagtatayo ng mga bahay o, kaya, sa paggawa ng mga muwebles at mga kasangkapan sa bahay. Gayunpaman, ang isang taong may masamang reputasyon at karma ay maaari lamang gawing panggatong sa apoy ng impiyerno. 

Ang pagsisisi ay maihahalintulad din sa isang magsasaka na hindi gumagawa ng kanyang tungkulin, ngunit nangangailangan, o naghihintay, ng isa pang taon upang gawin ang pag-aararo at pagpapataba ng kanyang sarili. Madalas nating sabihin kapag tayo ay inanyayahan na magsisi at baguhin ang ating buhay “Sa isang buwan͛”, o, “sa isang taon͛, o “Bukas”, “kapag nagretiro na ako sa trabaho”, o “kapag ang aking mga anak ay lumaki na.” Ang ugali na ito ay magdadala sa atin sa mahabang panahon kung kailan hindi nagbubunga ang ating kaluluwa, pagdating ng panahon na tayo ay makahanap ng magandang bunga, at sasabihin natin na “Ako ay magbabago” dahil ang patpat ay napigilan na tayo sa pamumunga. Ang tao ay may ugali na ipagpaliban ang kanyang pagbabalik-loob hanggang sa huling sandali ng kanyang buhay sa lupa, kapag siya ay malapit nang mamatay, at ang pagsisisi na inaasahan niyang gawin ay ang magpa-Hesus͟ ng iba. Paano kung wala tayong kasama kapag tayo ay inanyayahan na ͟lumapit kay Jesus͟,  ano ang gagawin natin? Sapagkat, huwag nating tularan ang maling ugali ng taong ito sa talinghaga na humingi ng panibagong oportunidad, panibagong pagkakataon, panibagong panahon para sa pagsisisi at pagbabagong loob.

Ang pagsisisi ng isang tao ay maihahalintulad sa lupang walang abuno at pataba. Ang matigas, matinik, mabato at matinik na lupa ay hindi kailanman magbubunga ng mabuting uri ng binhi ng halaman (Tingnan ang Parabula ng Manghahasik sa Mt. 13:4-23). Ang puso ng tao ay tulad ng apat na uri ng lupa na binanggit ni Hesukristo sa talinghagang ito ng manghahasik. Ang matigas na lupa sa kalsada ay parang matigas na puso, na kahit anong sabihin mo, hindi magbabago. Ang mabatong lupa ay parang puso ng tao na kapag dumating ang mga pagsubok at kapighatian ng kapwa tao, babalik ito sa dating gawi. Ang matinik na lupa ay parang puso ng tao na puno ng mga alalahanin, pagkabalisa at krisis o problema ng buhay na ito na bumigo sa lahat ng kanyang pagsisikap na baguhin ang kanyang buhay. Gayunpaman, ang matabang lupa ay tulad ng isang mapagpakumbabang puso na pinataba ng hirap at saya ng buhay (ang kahulugan ng isang daang prutas, o animnapu o tatlumpu, ay ito ay isang pananalig sa hirap at saya ng buhay). 

Ang pagsisisi na ginagawa ng isang mapagpakumbaba, simple at isang pusong marunong magpuri sa Diyos ay ang pagsisisi na nagbubunga ng isang daan, animnapu't tatlumpung kagalakan sa buhay. 

Gayunpaman, mahalagang sabihin ng may-ari ng lupa na, “Sa aba ng lupain na tinutupok ng punong ito na hindi namumunga. Kaya, halika, tatlong taon akong naparito na naghahanap ng bunga sa puno ng igos na ito, at wala akong nakita” (Lk. 13:7). 

Ang taong hindi namumunga ng magandang bunga sa kanyang buhay ay dapat putulin dahil binigyan siya ng maraming oras (tatlong taon) para magsisi at magbago ng kanyang buhay, ngunit ang lahat ng pagsisikap na ito ay walang kabuluhan. Ngunit, sa pakiusap ng taong matiyaga, isa pang taon, isa pang pagkakataon, isa pang pagtatangka, ang gagawin upang bigyan ang isang tao ng sapat na panahon upang magsisi at manumbalik sa Diyos. 

Ang isang taon, isang pagkakataon, isang pagsubok ang dumarating sa atin sa panahon ng Kuwaresma. Kaya, naririnig natin ngayong Linggo ang salita tungkol sa pagsisisi, pagbabagong loob, pagpepenitensiya at pakikipagkasundo sa Diyos. Marahil, ito na ang huling taon ng iyong buhay dahil nakabitin na ang karit ni kamatayan sa iyong ulo. Kaya, huwag mong pabayaan na ang Kuwaresmang ito na lumipas sa iyong buhay nang wala kang ginawang pagsisisi at magbalik sa Diyos.

dnmjr/17 Marso 2025

 

Homiliya para sa Ikalawang Linggo ng Kuwaresma (Ccyle C) 

TRANSPIGURASYON NI JESUKRISTO 

Ang salitang transpigurasyon ay nagmula sa dalawang salitang Latin na "trans", na nangangahulugang "patungo sa isang bahagi, o isang paglipat”, at ang "figuro", na nangangahulugang "anyo, anyo, aspeto." 

Samakatuwid, ang buong kahulugan ng "transpigurasyon" ay kapareho ng "transpormasyon", "transmutasyon" na nangangahulugan ng isang proseso ng pag-iwan sa isang dating anyo, patungo sa isang bagong anyo, o, sa madaling salita, ay isang pagbabago ng anyo, o ng aspeto ng isang bagay o isang tao. 

Ang mga salitang " transpigurasyon " at "transpormasyon " ay mayroon ding katulad na salita sa wikang Griyego na "metamorphosis", na nangangahulugang "pagbabago ng anyo (meta + morphos). Ang isang halimbawa ng ideya ng "metamorphosis" ay makikita sa pagbabago ng isang ordinaryong uod sa pagiging isang paru-paro (butterfly). 

Mahalagang maunawaan natin na ang mga salitang ito  na ”transpigurasyon”, "transpormasyon ", at “metamorphosis”, silang lahat ay nagsasalita ng pagbabago, ngunit ang pagbabagong ito ay nangyayari sa malaking anyo at hindi sa hilaw na materyal ng isang bagay o tao. 

Sa proseso ng pagbabago (transfiguration, transformation o metamorphosis), ang dalawang elementong ito na bumubuo sa komposisyon ng isang bagay o tao, ang  materya prima at ang porma substansyal, ay maaaring magbago. Ang pagbabago sa materya prima ay nagreresulta sa pagkawatak-watak o pagkamatay ng isang bagay, at ang pagbabalik nito sa mga likas na magkahiwa-hiwalay na mga elementong bumubuo dito. Ngunit, ang pagbabago sa prima substansyal, lalo na sa mga aksidental na bagay, ay nagiging posible ang pagbabago sa itsura, aspekto, o porma, ng isang bagay o tao. 

Ang isang halimbawa nito ay ang tubig, na ang "materia prima" ay dalawang elemento ng Hydrogen at isang elemento ng Oxygen, at ang porma substansyal ay maaaring likido, solid o gas. Ang mga porma aksidental ng tubig ay makikita sa kanyang kulay, hitsura, panlasa, amoy, laki, dami, at iba pa. Kaya, lahat ng katawang pisikal ay maaaring magbago sa porma substansyal, ngunit hindi sa prima materya maliban sa kung ang pagbabago ay sa porma substansyal kung saan ang materya prima  at ang porma substansyal ay pinaghihiwalay. 

Hindi tulad ng porma substansyal ang  transpigurasyon, o transpormasyon, o metamorphosis (silang lahat ay mga pagbabagong-anyo), ngunit ang mga ito ay pagbabago sa anyo, hitsura, aspeto, o karakter (sa porma substansyal) lamang at hindi sa materya prima. 

Kaya, ang kuwento ng pagbabagong-anyo ni Jesukristo ay isang malinaw na pagpapakita at patotoo ng paniniwalang Kristiyano sa moral at pisikal na pagbabago ng isang tao. Bagama't ang pagbabagong-anyo ay nangyayari lamang sa panlabas na anyo, ito ay may malalim na realidad na inaalis, na isang panloob na pagbabago, o pagbabago sa paniniwala, katangian at pananampalataya ng isang tao Ang pagbabagong-anyo ng moral ay ang tunay na dahilan ng pagbabago sa anyo, anyo, o anyo ng isang tao. 

Ang talakayang ito ng “pagbabagong-anyo” ay humahantong sa atin sa isa pang katulad na ideya ng “pagkabuhay na mag-uli”, na kapareho ng salitang “pagpapanumbalik” (“restauratio” = Bikol – pagpapanumbalik; Tag. Pagpapanumbalik). Kaya, ang mga salitang "pagbabagong-anyo" at "muling-pagkabuhay" ay parang magpinsan dahil magkamag-anak sila. 

Ang mga salita at ideya ng ”transpigurasyon”, "transpormasyon ", at “metamorphosis” ay konektado din sa isa pang salita na palaging sinasasambit, at buhay na buhay kung panahon ng Kuwaresma at Semana Santa, at ito ang salitang “resureksyon”, o ang “pagkabuhay ng muli” ni Jesukristo sa mga patay. Ang salitang resureksyon ay katumbas din sa salitang “restorasyon” (restoration), o ang panunumbalik at pagbabalik muli na kahawig sa kahulugan ng mga salitang transpigurasyon, transpormasyon at metamorphosis. 

Kung kaya, ang kuwento ng transpigurasyon ni Jesukristo ngayong Ikalawang Linggo ng Kuwaresma ay ibinigigay ng Inang Sta. Iglesiya sa atin upang  ihanda tayo sa darating na malakihang selebrasyon ng pagkabuhay ng muli, o resureskyon, ni Jesukristo sa mga patay upang ipabatid sa atin ang katotoohanang tayong mga kristyano ngayon na bumubuo ng kanyang Sta. Iglesiya ay sia ring Korpore Mistiko ni Jesukristo, ang bagong katawan na nabuhay ng muli pagkatapus na dumanas ng mga pagsakit at kamatayan sa krus upang iligtas at tubusin tayo sa ating mga kasalan at kapahamakan sa buhay natin ngayon. 

Ito ang dahilan kung bakit ang kuwento ng Pagbabagong-anyo ni Hesukristo ay matatagpuan sa mga ebanghelyo sa Bibliya at kung bakit ito binabasa sa mga misa para sa Ikalawang Linggo ng Kuwaresma. Ang sinabi ng Inang Sta. Iglesiya ngayong Ikalawang Linggo ng Kuwaresma ay ang kanyang panawagan sa mga Kristiyano ng pagbabago, o pagbabagong "ng buhay ng tao na may kaugnayan sa muling pagkabuhay" ni Jesukristo, at ang ating mga hangarin at pagsisikap na baguhin ang ating buhay ngayong panahon ng Kuwaresma ay magkaroon ng muling pagkabuhay sa kanyang muling pagkabuhay Jesukristo na ating ipinagdiriwang sa Vigilia Paskuwal, at sa Easter Sunday. 

Ang kristyanong simbolo, o icon, na parating ginagamit para sa ideya ng resureksyon ay ang paru-paru (butterfly), ang insekto na ang life-cycle ay sumasailalim ng isang “metamorphosis”, na katumbas din sa isang resureksyon, o ang pagkabuhay ng muli galing sa pagkamatay dahil ang isang uod ay namamatay sa loob ng isang cocoon upang maging isang napagandang linalang na tinatawag na butterfly.

 

dnmjr/11 Marso 2025

TUKSO SA ILANG!

 

HOMILIYA SA MISA PARA SA UNANG LINGGO NG KUWARISMA SA KARANIWANG PANAHON (Cycle C) 

TUKSO SA ILANG! 

Ang mga pagbasang gagawin sa Misang ito para sa Unang Linggo ng Kuwaresma sa Karaniwang Panahon (Cycle C) at ang kanilang mga buod ay ang mga sumusunod: 

Unang Pagbasa – Dt. 25:4-10 – “Inalis niya kayo sa Ehipto at dinala sa lupaing sagana”. 

Ikalawang Pagbasa – Rom. 10:6-13 – “Maliligtas ang lahat ng tumatawag sa pangalan ng Panginoon!” 

Ebangheliyo – Lukas 4:1-13 – Ang Tukso sa Disyerto. 

Ang kuwento tungkol sa Tukso sa Ilang (ang ebangheliyo ngayong linggo) ay may layuning ilagay ang Panginoong Jesus sa mga kaganapan ng Dakilang Exodo ng mga Israelita galing Ehipto papuntang Lupang Pangako, na siyang pangalawang kuwento ng pagligtas ng Diyos na nasa Bibliya. Ang unang kuwento ng Dakilang Pagligtas sa Bibliya ay ang pagtawag ng Diyos kan Abraham mula Haran, Mesopotamia papuntang Lupang Pangako (ang Unang Pagbasa ngayong linggo). 

Bakit kailangang sariwain ng ating Inang Sta. Iglesiya sa ating mga isipa’t damdamin ang mga kuwentong may kaganapan ng kaligtasan ng Diyos ngayong papasok tayo sa panahon ng Kuwaresma at ng Semana Santa? 

Sa dahilang ang panahon ng Kuwaresma at ng Semana Santa ay ang pinakasentrong pagdiriwang ng ating relihiyon dahil nagaganap muli, sa paraan ng mga sakramento, ang Misteryo Paskuwal ni Jesukristo, kung saan siya ay nagpakasakit, namatay sa krus, at nabuhay ng muli upang tayo ay matubos at mailigtas sa pagkabilanggo sa ating mga kasalan at ibigay sa atin ang pag-asa ng isang bagong buhay at bagong pagsilang sa biyaya ng Diyos sa pamamagitan ng pagkabuhay-muli sa pamamagitan ng mga sakramento ng Bautismo at ng Eukaristiya. 

Ang Misteryo Paskuwal ni Jesukristo ay malinaw na inilalarawan sa pamamagitan ng isang pangyayari sa kasaysayan ng bayang Israel – ang Exodo. 

Ang Exodo ay isang kuwento kung papano nailigtas ng Diyos ang bayang Israel sa mga paghihirap at kamatayan sa Ehipsyo hanggang sila ay makalabas at naangkin ang lupaing ipinangako ng Diyos kay Abraham at sa kanyang mga kapaganakan.  Ito ay malinaw na sinasabi sa ating Unang Pagbasa: “Ngunit pinagmalupitan kayo ng mga Ehipsiyo, pinahirapan at pinilit na magtrabaho. Humingi kayo ng tulong sa Panginoong Diyos ng inyong mga ninuno, at pinakinggan nʼyo kayo. Nakita nʼya ang mga paghihirap, mga pagtitiis at pagpapakasakit ninyo. Kaya kinuha nʼya kayo sa Egipto sa pamamagitan ng dakilang kapangyarihan at nakakatakot na mga gawa ng Panginoon niyang Diyos. Gumawa siya ng himala at mga kamangha-manghang bagay. Dinala nʼya kayo sa lugar na ito, at ibinigay ang maganda at masaganang lupain na ito.” 

Ang pinakamahagalang bahagi sa kuwento ng Exodo ay ang “Shema”, ang pagpapahayag ng pinakasentrong paniniwala ng Israel – ang monotheismo.

“Shema, Israel, ang Diyos ay ating iisang Panginoon at wala ng iba: ibigin mo ang Diyos ng iyong buong isip, buong puso at buong lakas.” (Deut. 6:4-6). 

Ang panalanging Shema ay itinuro ng Diyos sa Israel sa pamamagitan ng mga kaganapang pagtukso sa ilang sa panahon ng Exodo. Ang pag-ibig sa Diyos ng buong lakas ay nasubukan sa tukso ng Tinapay (himala sa manna at sa mga pugo). Ang pag-ibig sa Diyos ng buong isip ay nasubukan sa tukso sa mga Himala (mga tubig na galing sa bato). Ang pag-ibig sa Diyos ng buong puso ay nasubukan sa tukso ng mga Idolo (ang gintong baka at ang pagtalon sa tuktok ng Templo). 

Ang tukso sa disyerto ni Jesucristo ay katulad at isang kopya ng tukso sa disyerto ng Israel. Hayaan natin ang paghahambing at pagkakatulad sa pagitan ng tukso sa disyerto ni Jesucristo at ng tukso sa disyerto ng Israel. 

Ang disyerto ay isang paaralan kung saan itinuturo at ginagawa ang Shema. Ang Shema ay binubuo nito: Si Yahweh ang nag-iisang Diyos sa gitna ng marami pang ibang mga diyos, ay dapat sambahin ng nagiisa lamang; mahalin siya nang buong lakas (sa pamamagitan ng pag-aayuno), nang buong isip (sa panalangin), at nang buong puso (sa pamamagitan ng paglilimos). 

Kung ang Israel ay inilagay ng Diyos sa paaralang ito ng pananampalataya, ang disyerto, sa loob ng 40 taon upang matutuhan ang Shema, gayon din si Jesukristo ay pumasok din sa paaralang ito (disyerto) sa loob ng 40 araw at gabi upang matupad ang Shema at upang maperpekto ang tatlong espiritwal na Hudyo ng pag-aayuno, panalangin at paglilimos, na binago ni Apostol Pablo sa pananampalataya (pagdarasal), pag-asa (pag-aayuno) at pag-ibig o pag-ibig sa kapwa (paglilimos) (1 Co 13:13). At gaya ng sinabi ni Apostol na “Kaya nananatili ang pananampalataya, pag-asa, pag-ibig, ang tatlong ito; ngunit ang pinakadakila sa mga ito ay ang pag-ibig”, sabi ni Peter Chrysologus “Kung mananalangin ka, mag-ayuno; at kung ikaw ay nag-aayuno, magbigay ng limos”, samakatuwid, ang limos, dahil ito ay pag-ibig o pag-ibig, ay ang pinakadakila sa tatlong Hudyo o Lenten na espirituwalidad. Ang Almsgiving ay ang kasukdulan ng espirituwalidad ng mga Hudyo, habang ang pag-ibig o pag-ibig sa kapwa ay ang kasukdulan ng Kristiyanong Shema. 

Ano ang kaugnayan ng Shema sa kuwento ng pagbagsak ng tao (1st Reading) at ang Unang Adan (2nd Reading). Si Jesu-Kristo, sa pamamagitan ng pagtupad sa Jewish Shema ng pag-aayuno, panalangin at paglilimos, at sa pamamagitan ng pagiging perpekto sa kanila sa Christian Shema ng pananampalataya, pag-asa at pag-ibig (pag-ibig) ay ang Bagong (Ikalawang) Adan na may bagong isip, bagong puso at bagong lakas, kayang maniwala, umasa at magmahal sa bagong paraan (Sumangguni sa aking hindi nai-publish na aklat, “Bagong Isip, Bagong Puso at Bagong Lakas – Paradigm ng Bagong Tao” na nagbibigay-daan sa tao na sambahin ang Diyos nang buo, nag-iisa at banal. 

Ang sumusunod ay isang sipi mula sa aking hindi nai-publish na aklat na pinamagatang "Pagsisimula sa mga Misteryo ng Kristiyano":

Ang “Shema Israel” ay ang malinaw na panawagan noon para sa Israel na mahalin ang kanilang Diyos bilang ang tanging isa na dapat nilang kilalanin bilang ang tanging Panginoon na kanilang paglilingkuran nang buong isip, puso at lakas, upang makita sa likuran ng laganap na polytheism ng kanilang mga kapitbahay, tulad ng, ang mga Median, Persian, Mesopotamians, Syro-Phoenician, Egyptian, atbp. Ang kanilang pagmamahal sa kanilang Diyos ay natupad ng Israel sa pamamagitan ng tatlong espirituwalidad na itinuro sa kanila ng isang anghel sa disyerto. Ang tatlong espirituwalidad na ito ay: panalangin, pag-aayuno at paglilimos. Ang tatlong espirituwalidad na ito ay ibinigay bilang mga kasangkapan upang labanan ang tatlong tukso sa disyerto ng: tinapay, mga himala, at mga diyus-diyosan. 

Sa panahon ni Hesukristo, patuloy niyang isinasabuhay ang tatlong espiritwalidad ng mga Hudyo dahil dumanas siya ng parehong karanasan sa tukso sa disyerto tulad ng Israel noong unang panahon, na kanyang nakipaglaban sa parehong espirituwalidad ng panalangin, pag-aayuno at paglilimos (Cf. Mt. 4 :1-11; Mk. 

Ngunit itong tatlong OT Jewish spiritualties ay ginawang perpekto ni Jesu-Kristo sa pamamagitan ng pagbibigay nito ng bagong kahulugan at interpretasyon (Cf. Mt. 6:1-18) at isang bagong katuparan sa kanyang sariling laman. Para kay Jesu-Kristo, ang bagong katuparan ng Shema ay matatagpuan sa kanyang pag-akyat sa krus ng kamatayan upang matupad ang dalawang utos, o kalooban ng Diyos, na: ang ibigin ang Diyos (Dt. 6:1-5), na kinakatawan ng patayong braso ng krus, at ibigin ang kapwa gaya ng sarili (Lev. 19:18), na kinakatawan ng pahalang na braso ng krus. Ang NT Shema pagkatapos ay inilalarawan sa krus ni Jesu-Kristo, na naging simbolo ng Kristiyano, na tinupad ni Jesu-Kristo sa kanyang sangkatauhan. 

Ang katuparan ng Shema ng mga Kristiyano, upang matupad ito ayon sa espiritu ni Hesukristo kung paano niya tinupad ang dalawang utos ng Diyos sa kanyang sariling laman, sa pamamagitan ng pagperpekto ng tatlong espiritwalidad ng mga Hudyo ng panalangin, pag-aayuno at paglilimos, sa konteksto. ng Tetrad of Virtues na tinawag ni apostol Pablo na pananampalataya (para sa panalangin), pag-asa (para sa pag-aayuno) at pag-ibig sa kapwa (para sa limos) (Cfr. 1 Co. 13:13), bilang isang paraan ng pagdanas ng pagdurusa at kamatayan sa krus ni Hesukristo upang matupad ang Shema. Ngunit ayon kay Apostol Pablo, ang pinakadakila sa tatlong Kristiyano (o teolohiko) na mga birtud o espirituwalidad, ang pinakadakila sa lahat, ay ang pag-ibig sa kapwa (=pagkakaloob). 

Kaya naman, minsang sinabi ni San Peter Chrysologus, “Kung mananalangin ka, mag-ayuno; kung mag-aayuno ka, magbigay ng limos”, bilang isang paraan ng pagpapatupad ng mga Kristiyano ng tatlong Jewish spiritualties. Samakatuwid, ang tatlong espiritwalidad ng Shema ay matatagpuan na malapit na nauugnay at konektado sa katotohanan ng kuryente. Ang kuryente ay kailangang gawin, ipamahagi at ubusin. 

Ang paghahambing ng isang kuryenteng nalilikha ay bahagi ng panalangin sa Diyos (=pananampalataya), dahil sa pamamagitan ng panalangin ay nagagawa natin ang lahat ng kailangan natin sa buhay sa pamamagitan ng paghingi sa kanila mula sa Diyos sa pamamagitan ng pagsusumamo (Cf. Mt. 7:7-11, Lk. 11). :9-13; Si Jh. 14:13-14). Samakatuwid, ang panalangin ay katulad ng isang electric generator na gumagawa ng kuryente. 

Ang paghahambing ng kuryenteng ipinamamahagi ay bahagi ng pagbibigay ng limos, dahil ang mabubuting bagay na natatanggap natin sa pamamagitan ng panalangin ay ibinabahagi at ipinamamahagi sa iba sa pamamagitan ng paglilimos. Ang pinakatiyak na tanda na ang lahat ng ating hiniling sa Diyos sa panalangin ay ipinagkaloob, at samakatuwid ang ating panalangin ay mabisa, ay makikita sa laki ng ating limos at sa dalas ng ating pagbibigay ng limos. 

Ang paghahambing ng isang kuryente na kinokonsumo ay sa pamamagitan ng pag-aayuno (=pag-asa), dahil mas maliit ang konsumo ng kuryente, mas maliit ang ating singil sa kuryente. Gayundin, sa espirituwal na plano, mas kakaunti ang pagkonsumo natin ng materyal na pagkain o mga bagay, mas maliit ang pangangailangan nating magtrabaho o manabik para sa kanila. Mababawasan natin ang ating labis na pananabik at pagnanais para sa mga materyal na bagay o pagkain sa pamamagitan lamang ng regular na pag-aayuno.”

dnmjr/04 Mar. 2025

 

 

 

 

 

 

 

 

 

NAKIKILALA ANG KAHOY SA KANYANG BUNGA!

 

HOMILIYA SA MISA PARA SA IKAWALONG LINGGO NG KARANIWANG PANAHON (Cycle C) 

NAKIKILALA ANG KAHOY SA KANYANG BUNGA! 

Ang mga babasahin sa Misa para sa Ikawalong Linggo ng Karaniwang Panahon (Cycle C) at ang kanilang mga buod ay ang mga sumusunod: 

Unang Pagbasa – Sirak 27:5-8 - Ang gawa ng magpapalayok ay sa hurno nasusubok, ang pagkatao ng sinuma'y makikita sa kanyang pangangatuwiran. 

Ikalawang Pagbasa –1 Mga Taga-Korinto 15:54-58 - Kapag ang nabubulok ay napalitan na ng di nabubulok, at ang may kamatayan ay napalitan na ng walang kamatayan, matutupad na ang sinasabi sa kasulatan: “Nalupig na ang kamatayan; lubos na ang tagumpay!” 

Ebangheliyo – Lukas 6:39-45 - Tinanong sila ni Jesus nang patalinghaga, “Maaari kayang mag-akay ang isang bulag ng kapwa niya bulag? Pareho silang mahuhulog sa hukay kapag ginawa nila ang ganoon! … Nakikilala ang bawat puno sa pamamagitan ng kanyang bunga. Ang mabuting tao ay naglalabas ng mabuti mula sa kanyang pusong sagana sa kabutihan, samantalang ang masamang tao naman ay naglalabas ng masama mula sa kanyang pusong puno ng kasamaan. Sapagkat kung ano ang nag-uumapaw sa puso ay siyang sinasabi ng labi.” 

Sa Unang Pagbasa sinabi na ang pagkatao mo ay makikita sa iyong pananalita. Samantalang sinasabi naman sa ebangheliyo na kung ano ang nasa puso ay lumalabas daw sa kanyang mga bibig. 

Mahalaga sa tao ang kakayahan ng paningin dahil ito ang ginagamit natin upang tayo ay makakita. Kung isa kang bulag, ay makakapag-akay ka daw kaya ng mabuti sa kapwa mo bulag? Hindi po, dahil pareho kayong mahuhulog sa hukay. 

Kung ang klase ng isang kahoy ay nalalaman sa pamamagitan sa pagtingin sa kanyang mga bunga, paano mo malalaman ang klase ng kanyang bunga kung ikaw ay isang bulag? 

Ganun din, papano mo malalaman ang klase ng ugali ng isang tao kung ikaw ay bulag? Kung masama man ang kanyang ugali ay hindi mo rin ito makikita dahil ikaw ay isang bulag. Kaya, papano mo maitatama ang kanyang masamang ugali upang siya’y akayin sa tamang paguugali kung ikaw rin ay isang bulag? 

Sinabi na natin noon na ang pagkabulag ng isang tao ay isang porma ng pananalita, upang tukuyin ang pagiging makasarili ng isang tao, dahil sa ang isang bulag ay walang ibang nakikitang reyalidad, o bagay, sa kanyang paligid kundi ang kanyang sarili lamang. 

Kaya, kung makasarili ang isang tao ay bulag siya! Malaman natin na ang isang tao ay makasarili sa pamamagitan ng kanyang mga pananalita. Kung makasarili siya, paano niya aakayin ang ibang tao sa tama kung sarili lamang niya ang kanyang iniintindi? 

Kapag sinabing hindi makakaakay ang isang bulag sa kapwa niya bulag rin, ang ibig sabihin nito ay hindi pwedeng mag-akay ang isang taong makasarili ng isa ring makasariling tao. Bakit po? Dahil walang mangyayari o magaganap na akayan kundi hilahan. Hindi papayag ang isang makasariling tao na magpa-akay sa ibang tao kundi sarili lamang niya ang kanyang paniniwalaan  at hindi ang iba. Kaya, embes magpa-akay ay manghihila lamang siya ng iba papunta sa kanya. Pareho silang maghihilahan kun pareho silang makasarili. Iyan ang magaganap kung dalawang bulag ang magtatangkang mag-aakayan, dahil maghihilahan silang dalawa papunta sa hukay. 

Ano naman po ang ibig sabihin ng salitang “pareho silang mahuhulog sa hukay”? Ang ibig sabihin nito ay pareho silang mahuhulog sa kapahamakan dahil ang ibig sabihin ng “hukay” ay kapahamakan. 

Mahalaga sa isang mangangaral na hindi siya makasarili upang makapag-akay siyang mabuti sa kanyang kapuwa patungo sa mga mabubuting asal.   Dapat gamutin muna ng isang mangangaral ang kanyang sariling pagkabulag, ang kanyang pagiging makasarili niya, bago niya punain ang mga masasamang ugali ng kanyang kapwa. At malalaman natin na ang isang mangangaral ay isang makasarili sa pamamagitan ng pakikinig natin sa kanyang mga pananalita. 

Sa kabuodan, sinabi sa ebangheliyo ngayon na malalaman natin ang klase ng isang kahoy kung makita natin ang kanyang mga bunga. 

Papano naman natin makikita ang mga bunga ng isang bagay, kaganapan, o kaya ang mga pag-uugali ng isang tao, kung tayo ay mga bulag? Ang sabi ni Jesus, “Maaari kayang mag-akay ang isang bulag ng kapwa niya bulag? Pareho silang mahuhulog sa hukay kapag ginawa nila ang ganoon!” 

Ang sabi pa natin noon na ang pagkabulag ay isang uri ng kasalanan na tinatawag nating pagiging isang makasarili. 

Ang pagiging makasarili ng isang tao, kung saan siya ay bulag sa mga  sitwasyon at kaganapan sa kanyang paligid, ay malaking hadlang at balakid upang makita niya ang tunay na kalagayan at pag-uugali ng kanyang kapwa at ang mga bunga nito sa lipunan. 

Ang isang mangangaral na makasarili ay isang “bulag na umaakay sa kapwa niya bulag, at seguradong pareho silang mahuhulog sa hukay”, dahil hindi naman niya nakikita ang tunay na pag-uugali ng kanyang mga pinangaralan na siyang bunga at buod ng kanilang pagkatao. Kung gayun hindi natin sila matutulungan sa pamamagitan ng ating mga pangangaral upang maligtas sila sa kasalanan (ang pagiging makasarili nila na siya ring uri ng pagiging bulag), at hindi sila mapahamak at mamatay sa kanilang pagkatao upang matagumpayan rin nila ang kamatayan (1 Cor. 15:58). 

Kaya, ang mangangaral na makasarili ay hindi pwedeng mag-akay sa kapwa niya na makasariling tao rin dahil pareho silang mapapahamak: ibig sabihin, hindi niya maililigtas ang kapwa niya tao sa kanilang pagiging makasarili rin na siyang dahilan ng kanilang pagkakasala at tuluyang pagkamatay sa buhay na ibinigay ng Diyos. Kun gayon, walang tagumpay sa kamatayan ang magaganap sa parehong bulag na nag-aakayan kundi pareho silang mahuhulog sa hukay ng kapahamakan. 

DNMJR/dnmjr/26 Peb. 2025