An Kulto

“GIRUMDOMA AN KASUNDOAN NA GINIBO KO SAINDO,

ASIN DAI KAMO DAPAT MAGSAMBA SA MGA DIOS NA DAYUHAN” (2 Hde. 17:38)

A.      Ano an kulto?

An tataramon na kulto, sa literal na kahulugan, iyo an “respeto, onor, venerasyon”.

Ini hale sa tataramon na Latin “cultio, -ionis”, asin kastila, culto, na may parehon kahulugan na “veneracion”.

Kaya, an pag-onra asin pag-venerar ki Brihen Maria, na usong gayo sa mga Romano Katoliko, inaapod ninda sa sarong opisyal na dokumentong may titulo, “Marialis Cultus.”

Alagad an mahiwas na kahulugan, an kulto” hinihiling bilang sarong sistema nin paniniwala na suhay sa paniniwala asin pagsambang opisyal kan kadaklan o mayoridad na katawohan.

Digdi sa mahiwas na definisyon o paghiling na inidapit sa kulto, nagtutubod kita na an paniniwalang kristyano iyo na saro man ining kulto, asin lalo na an paniniwalang Romano Katolisismo na saro man na kulto sa laog kan paniniwalang kristyanismo, huli sa rason na an predominanteng paniniwala asin pagsamba kan mayoridad nin 7 Bilyones na presenting populasyon kan kinaban nabibilang sa paganism (= 2/3 o 66.6% kan populasyon kan kinaban), mantang an paniniwalang kristyano iyo an kabilang sa natatadang 1/3 o 33.3% kan presenting populasyon. Sobra sa kabanga (60%) kan mga Kristyano iyo an kabilang sa relihiyon (=sekta) Romano Katolisismo.

Kun siring, minaluwas na sa paghiling kan mayoridad na populasyon kan kinaban, na may paniniwalang paganismo, an kristyanismo, kabilang an mga saradit na sektang pangrelihiyon na Romano Katolisismo, Ortodoks asin Protestante, anas gabos mga kulto, kun tutubudon nyato an mahiwas na defiisyon na ini. Kun maraot na magkaigwa nin kulto, siring sa opinion nin kadaklan na mga miyembro kan establisidong dektang pangrelihyon, minaluwas na maraot man an magin kristyano, o magin sarong romano katoliko, protestante o ortodoks, nin huli ta sa mata kan mga pagano anas gabos ini mga kulto.

Uya an lohika kan argumentong ini:

An gabos na suhay sa paniniwala kan mayoridad, kulto.

An kristyanismo suhay sa paniniwala kan mayoridad.

Kaya, an kristyanismo, kulto.

B.      Tamang Atitud sa kulto?

Ano an dapat na magin tamang atitud mapapadapit sa pagbale o sa pagkaigwa nin kulto?

1.      Kun mabali ka, o kaya, kun makabali ka sa srong kulto, ano an duwa o nagkapipirang bagay an dapat hanapon mo o tandaan tanganing maaraman asin makaseguro ka na an kultong nababalihan mo iyo an bakong sarong maraot na kulto?

An duwang kriterya o  palatandaa dapit sa sarong marhay na kulto:

1.1.  Dapit sa basehan kan mga doktrinang pinaniniwalaan sa laog kan kulto -

An sarong marhay na kulto dapat igwa nin sarong marhay na basehan kan mga doktrinang pinaniniwalaan, na itinutukdo asin sinusunod sa laog kan kulto.

             An pinakamarhay na basehan kan sarong relihiyosong pagtubod sa Dios iyo an mismong tataramon nin Dios, na totoo asin masasarigan nin tawo (Sal. 12:6-8; 18:30,; 19:7; Tal. 30:5; Dt. 32:4; 2 Sam. 22:31) asin bako an mga tataramon nin tawo, o an mga doktrinang gibo asin hale sa mga tawo sana (Is. 29:3; Mt. 15:8-9; Col. 2:22-23).

            An basehan na iyan dapat na nakasurat, arog kan tataramon nin Dios na nakasurat sa Bibliya (2 Hde. 17:17; 1 Cor. 4:6;  1 Tes. 4:2; 2 Tes. 2:15) na dapat “basahon, dangogon, asin sabooton” (Apo. 1:3).

            Tanganing magdanay na pirmeng dalisay asin puro an tataramon nin Dios asin an mga doktrinang nakasurat diyan sa Bibliya, an Bibliya dai kaipuhan asin dai dapat na interpretaron o pialiwanag sa paagi nin tawo, nin huli ta an gabos na nakasurat diyan igwa nan in dating haman na paliwanag asin interpretasyon na makukua sa laog mismo kan Bibliya (2 Cor. 1:13), asin dai kaipuhan na magkua nin paliwanag o interpretasyon sa luwas kan Bibliya o hale sa kun saen na gilid-gilid sana.

            Malinaw an pagboot ni Jesukristo dapit sa paggamit kan tataramon in Dios na nakasurat sa Bibliya: “Mas paladin idtong nagdadangog kan tataramon nin Dios asin nagkukuyog kaiyan” (Lk. 11:28). Kaya, mahalaga sa sarong paratubod sa Dios iyo an pagdangog asin pagkuyog kan gabos na nakasurat, asin bako an paghanap o pagdangog sa mga paliwanag o interpretasyon, asin an pagsaboot kaiyan.

            Delikado an sarong kulto na an mga paniniwala o doktrina mayong malinaw na asehan na nakasurat, na arog kan BIbliya. Peligroso man an kulto, na an nakasurat na basehan kaipuhan na interpretaron asin ipaliwanag pa nin saro katawo, na an paliwanag o interpretasyon kinukua niya sa luwas kan nakasurat, sa ibang libro, o sa paliwanag nin ibang tawo. Kun arog kaini an nangyayari sa saindong kulto, an ultonbg iyan sarong maraot na kulto asin dapat mong likayan asin isikwal.

1.2. Dapit sa kuwarta -

An gabos na grupo, asosasyon o organisasyon nin mga tawo pirmeng igwang imbuweltong kuwarta nin huli ta an grupong iyan kaipuhan na gumastos o igwa nin mga gastosan.

            Alagad, kun an kuwarta o fundo kan grupo, asosyon o organisasyon nakarehistro sa ngaran nin sasaro katawo sana, ma iyo an lider kan grupo, asin bako sa ngaran kan grupo asin mga miyembro kan grupo (halimbawa, an “corporatio sole”), an kultong iyan delikado o peligroso para sa mga miyembro. Huli ta, kun an pundo o kuwarta kan grupo nakakaptan nin saro sana katawo asin an nakakaaram sana iyo iyo an pinakalider, may dakulang peligro na an lider sana an puwedeng magboot kun saen idadagos o gagastuson           an fundo asin ta an mga miyembro dai aram kun saen iyan gagastuson. An mga miyembro iyo an nagpapara-kontribusyon, alagad an lider iyo sana an nagpapara-gastos. An katapusan kan kultong iyan iyo na an lider iyo an nagpapara-yaman, alagad an mga miyembro iyo an nagpapara-pobre sa daing untok na kakukuntribusyon, arog kan sinasabi ni Pofeta Jeremias kaidto (Jr. 5:26-31). Kun siring, an kultong arog kaiyan sarong maraot na kulto na dapat likayan asin isikwal.

2.      Kun tibaad nakaiba o nakabali ka sa sarong marhay na kulto (na may masarig asin malinaw na basehan kan mga doktrinang pinaniniwalaan asin malinig asin toltol an pag-adminsitrar kan mga fundo), dapat dai kamo matakot na nakabali kamo sa sarong sadit na grupo nakadidikit an mga miytembro. An predominanteng konsepto kan kadaklan na tawo, nan in huli ta sadit an grupo asin kadidikit an miyembro, an grupong iyan dai inuuyonan kan Dios asin sala an pagbali sa grupong iyan nin huli ta suhay sa kadaklan.

Dai nangangahulugan na nin huli ta an kadaklan asin mayoridad kan mga tawo nasa sarong paniniwala, magin opisyal man iyan o dai, iyo iyan an inuuyonan kan Dios o an paniniwalang iyan kan mayoriada iyo an tama.

Giromdomon ta an kadakul na pruwebang makukua sa banal na Kasuratan na angsasabi na dai inuuyonan nin Dios an  mayoridad na iyo sana an pirmeng tama.

An sabi nin Dios, “Kun ibinugtak ni Yahweh an saiyang puso saindo asin pinili niya kamo, iyan nangyari bakong nin huli ta saro kamong dakulaon na nasyon; kamo iyo an pinakasadit sag abos na mga nasyon” (Dt. 7:7).

Mismong si Jesukristo minatubod sa kapangyarihan kan mga sadit: inapod niya an saiyang mga disipulo bilang sarong “sadit na aripunpon” (Lk. 12:32), an pinakadakula sa kahadean nin langit (Mt. 18:1-4), dapit sa mga saradit na kaakian (Mt. 19:13-14), an dapit sa duwang dalan, an mahiwas asin an hayakpit na dalan (Mt. 7:13-14), an pangangataman nin Dios kan panahon ni Profeta Isaias asin Eliseo (Lk. 4:25-27), asin an kadaklan na tawong nagkururahaw na ipagadan si Jesus (Mt. 27:20-26).

Kaya, dapit sa pagsasa-dios, haleon nyato an salang paniniwala na an mga nasa mayoridad o kadaklan sana an pirmeng inuuyonan nin Dios asin nasa tamang paniniwala, asin an sadit o kadidikit (menoredad) iyo an sala asin an maraot.

C.      Konklusyon.

Kun pirme kamonh puinapatakot dapit sa pag-uyon o sa pagkakaigwang kulto, uya an dapat tang giromdomon:

Kun igwa nin maraot (HDLP) asin marhay (LDLP) na kolesterol, igwa man nin maraot asin marhay na kulto, depende sa marhay na basehan asin pagpadalagan kan mga pundo na igwa sa laog nin sarong kulto.

Obligasyon nin mga tawo na magbali asin mag-ayon sa sarong marhay na kulto asin iskwal asin ebitaran an sarong maraot n akulto, para sa ikararahay asin katoninohgan kan sosyedad.

Nin huli ta an gabos na pagsamba sa Dios na suhay sa kadaklan inaapod na kulto, kun siring dai kita mahandal, matakot o mamundo kun apodon kita kan ga tawo bilang sarong kulto. Alagad an pruweba na kita nasa marhay asin tamang kulto, na dai nagdadara o nagdudulot nin peligro asin perwisyo sa kadaklan, yaon sa sato. Dai kita nin deretsong magkumbertir sa kadaklan o sa siisay pa man a tawo na mag-ayon sa satong paniniwala o akoon an satong mga doktrinan pinaniniwalaan. Alagad igwa kita nin obligasyon na magin sarong liwanag sa tahaw nin entering katawohan (=Lumen Gentium), tanganing an karahayan nin Dios sainda sainda man na mahiling asin midbidon sa saindag buhay, anuman na klase nin pamumuhay o paniniwalang yaon sainda.