PAHALEA NA AN SAKONG BANWAAN - Katekesis sa Ex. 5:1

Katekesis para sa Ex. 2:23-7:7

“PAHALEA NA AN SAKONG BANWAAN”  (Ex. 5:1)

An titulo kan papel na ini nagpapahayag kan pangangapodan ni Yahweh Dios sa Faraon kan Ehipto na “Pahalea na an sakong banwaan” (Ex. 5:1). Siring man, ipinapangapodan Niya ini para sa mga faraon nyato ngonian na panahon na habong magtugot sato na magluwas na kita sa pagkaka-api asin pagkakaoripon nyato sa sainda.

Boot nin Dios na ngonian man sana magluwas na kita sa Ehipto na nagsisimbolisar kan buhay nin tawo na bako asin lihis na sa ideyal na tinalaan niya. Sa pagluwas sa Ehipto boot darahon kita ni Dios sa Dagang Panuga, an Hardin kan Eden, asin an Paraiso na nagsisimbolisar man kan ideyal na buhay na nasa irarom kan pangangataman asin pamamahala nin Dios.

Boot kong alukon kamo, mga tugang, na pag-adalan nyato ngonian an mga impormasyon na yaon sa laog kan estorya nin Exodo. Sa pag-aadal na ini, boot kong ipahiling sa saindo an pagkakapareho kan kamugtakan kaidto kan mga Israelita sa Exodo asin an presenteng kamugtakan nin satong buhay ngonian. An pag-adal na ini may leksyon asin bagong pangangapodan an Dios para sa mga tawong nabubuhay sa modernong panahon.

Kaya, an papel na ini matukar nin sarong sensitibong bagay dapit kan presenteng kamugtakan kan satong buhay sa laog kan Iglesia. An papel na ini binabanga sa tolong parte: Parte I. An pangangapodan asin kamugtakan kaidto kan mga Israelita; Parte II. An kamugtakan ta ngonian; asin an Parte III. An mga leksyon asin pangangapodan nin Dios para sa presenteng panahon.

PARTE I. ANO AN KAMUGTAKAN KAIDTO KAN MGA ISRAELITA

Sa madalian na sumaryo, sasabihon nyato na an kamugtakan kaidto kan mga Israelita iyo ining minasunod:

1.       Pag-Agrangay Kan Mga aki ni Israel huli sa kaapihan asin kaoripnan sa Ehito;

2.       An klase kan pagka-api asin pagkaoripon ni Israel;

3.       Dinagog sinda ni Yahweh Dios asin naromdoman niya an saiyang pangako kaidto ki Abraham, Isaak asin Jacob;

4.       Bago nangyari an Exodo, may tolong problema na sinolusyonan an Dios. An mga ini iyo an: enotm an problema ki Moises; ikaduwa, an problema sa mga tawo; asin an ikatolo, an katagasan kan puso kan Faraon (Rom. 9:17-18).

Saru-saruon ta dawna aramon an mga bagay-bagay na ini tanganing masabotan.

1.       An agrangay kan mga Israelita:

Sosog sa kuwentada sa Bibliya, an pag-erok kan mga Israelita sa daga kan Ehipto naghalawig sagkod sa kuwatrosiyentos na taon (Gen. 15:13; Gibo 7:6) asin kuwatrosiyentos treynta-isingkong taon (Ex. 12:40). Nakihimanwa sinda sa Ehipto, “Sagko na may kakanon pang nakukua duman (Jdt. 5:10). Sa entering panahon nin kuwatrosiyentos na taon, matrangkilo an saindang pagbuhya-buhay. “Alagad an mga akin i Israel nagin mabinunga asin nagdakula sa bilang; nagparadakul sinda asin nagin lubos na makapangyarihan sagkod na napano ninda an daga (Ex. 1:7).

Hale sa orihinal na bilang na setenta-isingko katawo (sesenta-iseis o setenta sa Gen. 46:26-27, o asin setenta -isingko sa Gibo 7:14) na naghale sa Canaan, pinadakol nin Dios an mga Israelita duman sa daga kan Ehipto tanganing maotob an saiyang pangako kaidto ki Abraham na, “Gigibuhon ta ikang sarong dakulang nasyon; benendisyon na ta ika asin mababantog kang marhay sagkod na an saimong ngaran gamiton bilang sarong bendisyon” (Gen. 12:2). Nin huli ta matrangkilo an saindang pakikihimangwa sa Ehipto, kadaklan sa mga tinubong mga aki ni Israel nalingaw sa Dios ni Abraham, Isaaak asin Jacob na saindang mga magurang. Nakadagos sinda sa mga paagi nin pamumuhay sa kultura asin relihiyon kan mga Ehipto. An halawig na pamumuhay sa Ehipto nagtao sa mga Israelita nin palsong kaisipan nin katiwasayan asin pangako, sagkod na ipinasipara kan kadaklan an buhay na Dios nin kasaysayan.

Sa kamugtakan na ini, pinadarhan sinda nin Dios nin makuring kasakitan sa buhay tanganing pukawan sa pagkalingaw sa mga kapangakoan nin Dios na buhay.

Tanganing mangyari ini, binugtakan nin Dios an trono kan Ehipto nin sarong baguhan na Faraon na daing pagkamidbid ki Josef (Ex. 1:8; Gibo 7:17 - An Faraon iyo an sarong titulo kan hade nin Ehipto na gikan sa tataramon na “per-aa” na an kahulugan iyo an “Dakula o Dobleng Harong”). Huli ta dai midbid kan baguhan na Faraon na ini an mga karasa ni Josef, na kaidto sa panahon niya dakulon nang marhay asin nakalakop na sa enterong kadagaan kan Ehipto (Ex. 1:7; Sal. 105:24), natakot asin kinalaban an mga Israelita (Ex. 1:9-10; Jdt. 5:11). “An sabi niya “Hilnga, dakulon na an mga twong ini, an mga akin i Israel, asin banta na sinda sato huli ta makusugon na sindang marhay. Dapat magin magpaseguro kita asin mag-gibo nin mga lakdang na dai na sinda magdakul pa. Ta kun magbutwa an giyera, madagdag pa sinda sa bilang kan satong mga kaiwal. Tibaad makilaban sinda sato asin makadulag paluwas sa satong nasyon’” (Ex. 1:8-10).

Huli kan suspetsang ini kan Faraon, nangyari na angboot siya na magbugtak nin mga para-oripon na kapitan sa banwaan nin Israel tanganing oiriton sindang magtrabaho nin libre sa paagi nin paglaladrilyo (Ex. 1:13-14; Jdt. 15:11; Kad. 19:16; Gibo 7:17) asin sa pag-ooma (Ex. 1:13-14; Dt. 11:10). Kinastigo asin giniribo sindang mga oripon kan Faraon (Jdt. 5:11; Kad. 19:14) tanganing magturugdok kan gapong mga siyudad kan Pithom asin Rameses (Ex. 1:11 - an Pi-Rameses). Hinamak (Jdt. 5:11), minaltratar (Gibo 7:17-18), inapi (Jdt. 5:12), pinakol (Ex. 2:11), asin pina-atong sa salog an mga lalaking omboy ninda tanganing magkagaradan (EX. 1:15-20; Kad. 11:7; 18:5; Gibo 7:18).

Nangyari nag abos na ini tanganing maotob an sabi nin Dios kaidto ki Abraham na , “Arama na totoo ini, na sinda magigin disteirro sa sarong bakong sadiring daga, kun saen ooripunon asin aapihon sinda sa laog nin kuwatro-siyentos na taon. Alagad hahatulan ko an nasyon na iyan na mag-ooripon sa sainda asin maharale sinda na may dakul na pagsuro-sadiri pagkatapus kaiyan” (Gen. 15:13-14).

Arog kaini kapait asin ka-miserable an nagin buhay kan mga Israelita duman sa Ehipto. Nahiling ni Moises kun gurano kadepisil an buhay kan mga Israelita (Ex. 2:11), kun gurano ka-runot an saindang espiritu sa kakurihan nin pagka-oripon (Ex. 6:9). “Si Moises, na asarong lalaki na ngonian, nagluwas tanganing bisitahon an saiyang mga kahimanwa, asin nahiling kun gurano kadepisil an buhay ninda; asin nahiling niyang linalatigo kan sarong Ehipsyon an sarong Hebreyo, na sarong kahimanwa niya. Kan mangalag-kalag siya asin mayo siyang nahiling na sarong tawo sa palibot niya, ginadan niya an Ehipsyo asin tinalbong niya an bangkay sa irarom kan baybay” (Ex. 2:11-12).

Kun arog na kaini an mga nangyayari sa buhay nin tawo, boot sabihon kaini nasa maraot na sindang kamugtakan. Mala ngani ta igwa nan in pang-aapi, pang-ooripon, pang-gagadan kan mga inosenteng tawo, asin kriminalidad. An boot sabihon kaini iyo na an mga Israelita kaidto nabubuhay sa sarong bakong ideyal na pagkabuhay. An sarong ideyal na pagkabuhay nin tawo iyo na igwa siya nin katoninongan sa isip, seguridad sa pamumuhay asin pagkaheral sa kapwa-tawo. Sa pamamahala kan bagohan na Faraon an ideyal na pamumuhay na ini pirit na hinale sa mga Israelita tanganing magnamit sinda gabos nin kapaitan, kaapihan asin kaoripnan. An dating Ehipto kaidto sa panahon ni Josef asin kan mga Faraon na amigo niya na sarong dagang pangako na yaon an gabos na karahayan, katiwasayan asin katoninongan, nagin nang sarong Ehipto nin kararatan, biko asin paragadan. Mayong asenso sa buhay an Ehiptong ini.

Kan dai na matios an makuring kasakitan, biglang nakagiromdom an mga Israelita na mag-apod ki Yahweh Dios. Nag-agrangay asin nag-arang sinda sa paghagad nin tabang asin saklolo ki Yahweh Dios (Ex. 2:23).  “Nagharanap sinda Saiya kan oras na sinda binubuno, nakagamiaw sinda asin maigot ninda siyang hinanap tanganing maromdoman an Dios na iyo an saindang gapo (“cephas” = Ptr, paratukdo kan misteryo), saindang paratubos an Kahuro-halangkaweng Dios” (Sal. 78:34-35). “Sa kapurisawan, hinanap mi ika, Yahweh, an kasakitan nin kaapihan iyo an saimong kastigo sa samuya. Siring sa sarong babaeng nagbibiribid sa pagbatyag asin nag-aagrangay sa kulog nin pangaki, siring man kami, Yahweh, sa saimong atubang” (Is. 26:16-17).

2.       An klase kan kaapihan asin kaoripnan na itinao ki Israel:

Tunay nanggad an kaapihan asin kaoripnan kan mga Israelita. Nagin baliktad na an saindang kapaladan kaidto sa Ehipto. Dating pinadangat an Israel sa Ehipto. Tinawan siya nin dagang matutugdokan nin mga harong duman sa Goshen. Tinawan siya nin dakul na mga kakanon asin ipinaataman an mga hayop na sadiri kan Faraon (Gen. 47:1-5).Sa laog kaining kuwatrosiyentos na taon nabuhay sinda bilang distierrom nagpakadakul asin nagin makapangyarihan. Kan yaon na sinda sa sarong ideyal na pagkabuhay, saka man nag-abot an kaapihan ninda sa pagigin mga oripon.

An kaapihan sa pagka-oripon kan Israel yaon sa pagpirit na magtrabaho sinda na mayong bayad asin an pagf-gadan kan saindang mga omboy na lalaki na ipinapa-atong sa Salog Nilo. Ini an duwang klase nin pang-aapi na nagpapahayag na an relihiyon kan Ehipto sarong korupto, immoral asin ,mayo na sa tamang rason asin ta an relihiyon na ini kayang gumadan, manggamit nin kapwa asin mang-api nin tawo huli lamang sa salang suspetsa.

Nagbentahe an mga Ehipsyo sa kapwa-tawo sa paagi nin paggamit sa mga Israelita na magtugdok kan mga darakulang siyudad kan Pi-Rameses, kan palasyo asin mga temple kan Faraon sa paagi nin daing bayad na pagtatrabaho asin paglaladrilyo. Pinagtrabaho man sinda sa mga kaomahan asin pag-ataman ni mga hayop kan Faraon na dai tinatawan nin bayad o kahirasan sa ani. Linibot ninda an entering Ehipto tanganing magtipon nin mga dagami para sa pag-gibo nin mga ladrilyo na itutugdok kan mga importanteng edipisyo sa Ehipto. Dai kontento an Faraon na papagtrabahohon na daing bayad an mga tawo, kundi nagboot pa siya sa mga komadronang Hebreyo na ipaatong an mga omboy na lalaki kan mga Hebreyo asin garadanon. Ini an mga pagboot kan faraon na dai magon pantay an pagtratar niya sa mga Henreyo sa mga mata kan leheng Ehipsyo, Maski ngani dai sinda pinapaharale sa daga, alagad an tratamiyento na ipinanamit sainda iyo an sa oripon asin bakong sa sarong siyudadanong Ehipsyo o tugang sa relihiyon. An tratamyentong ini iyo an para sa mga dayuhan asin bakong para sa tugang asin kadugo.

Kan magreklamo sinda huli kan pagmaltrato sainda kan mga Ehipsyo, nagboot si Faraon na doblehon an bilang kan pinapahaman na trabaho sa sarong aldaw, asin dai sinda rinarasyonan nin mga uhot asin dagami na pangmisla sa dalipay tanganing mag-gibo nin ladrilyo. Sinda na mismo an pinapadisponir kan mga ini. Apuwera kaiyan inarapod sindang mga hugakon, daing pakinabang asin linalatigo kun dai sinda nakakahaman kan dobleng bilang nin mga ladrilyo aro-aldaw. Kun kulang an saindng nahaman na trabaho pinapa-abonar sinda sa paagi nin pagkumpleto kaiyan sa masunod na aldaw. An gabos na Henreyo na puwede nang magrabaho, magin lalaki o babae, gurang o aki, an pinapatrabaho tanganing maghakot nin mga dalipay, uhot, paggatong sa pugon, asin tubig sa salog. An mga mason asin karpintero idinidestino sa pagtrabaho sa mga edipisyo. An iba nagbubulig nin mg agapo asin hinahakot hale sa minahan kaiyan pasiring sa lugar na tinutugdokan. Pagkatapus kan aldaw dai man sinda sinarasyonan nin pagkakan, asin kun sinda nagkakaherelang, dai man sinda pinapabulong kundi pinapabayaan na sanag magkagaradan.

Kun kita naaanggot kan pagmaltrato kan mga Hudiyo sa panahon ni Hitler sa Alemanya kan Giyera Mundial II, o an pagmaltrato kan mga Frayleng Kastila sa mga Filipino sa panahon kan mga kastila, arog man kaiyan an kaanggotan na namatean kan mga Hebreyo na hinamak asin inapi sa makaherak-herak na kamugtakan nin kaoripnan. Auman na klase asin porma ni kaapihan dapat lang na kaanggotan nin huli ta bako ini an ideyal na buhay nin tawo magsa-daga asin magsa-langit man. Apesar na pinapatrabaho na siring sa hayop, dai pa pinapakakan, Malinaw na pag-gamit nin kan kapwa para sa personal na kapakinabangan asin asenso. Arog kaini an mga makapangyarihan sa kinaban na ini orog na nagpapayaman asin nagpapaasenso.

3.       An Pagsaklolo nin Dios:

Dai nagin bungog si Yahweh Dios Dios sa paghagad ni tabang asin pag-apod sa saiya kan mga aki ni Isarel. Dinangog niya sinda kan makaabot saiya an saindnag pag-apod (Ex. 2:23-24). “Oho, mabalik ako sa sakong eerokan sagkod na ikumpisal ninda an saidang kasalan asin hanapon an sakong lalawgon; sa saindang pagtios hahanapon ninda ako” (Ho. 5:15).

Huli kan makuring pagtios asin kasakitan, hinanap kan mga Israelita an Dios nin saindang mga magurang na nagsabi, ‘Jacob, Jacob, ako an Dios, Dios nin saimong magurang. Dai ka matakot na magpasiring sa Ehipto, nin huli ta  duman gigibuhon ta kang sarong dakulang nasyon. Ako mismo an maduman kaiba mo sa Ehipto. Ako mismo an mapabalik girary sa saindo, asin an kamot ni Josef iyo an mapinto kan saimong mga mata’ (Gen. 46:3-4).

Sa trono nin Dios sa itaas kan langit duminungaw siya asin nahiling an miserableng kamugtakan kan mga akin i Israel. Dangan naromdoman niya  an saiyang mga pangako ki Abraham. Isaak asin Jacob na, “Papadakulon ko an saimong mga kapag-arakian, magigin sindang disteirro sa sarong harayong daga, kun saen magigin oripon asin papasakitan sinda sa laog nin kuwatro-siyentos na taon. Alagad hahalaton ko an nasyon na maoripon sa sainda, asin pagkatapos kaini maruluwas sinda asin masamba sinda sa lugar na ini” (Gibo 7:5-7). “Nahiling mo an kapurisawan kan samong mga magurang sa Egipto, dinangog mo an saindang kurahaw sa may Dagat nin mga Ragiw-diw” (Ne. 9:9). “Huli ta kami mga oripon; alagad dai kami nalingawan nin Dios sa samong kaoripan” (Ez. 9:9) “Dungawan, Kagurangnan, hale diyan sa saimong banal na eerokan asin romdoman kami, salingoya kami asin paghimate” (Ba. 2:16). “Alang-alang sa sainda, naromdoman niya an saiyang tipan, naglumoy siya sa saiyang dakulang pagkamoot, asin pinalumoy niya an saindang mga parabihag sa karupitan kan saindang pagtrato” (sal. 106:45-46). “Romdoma an saiyang tipan sangkod pa man, an tataramon nin saiyang pagboot para sa sangribong taon, an kasundoan na ginibo niya ki Abraham, an saiyang pangako ki Isaak. Pinatindog niya iyan bilang sarong lehe para ki Jacob, na sarong daing tapos na tipan para ki Israel. Nagsabi siya, ‘Itatao ko saindo an sarong daga, an Canaan, bilang saindong tagamang pamana’” (Sal. 105:8-11).

Dangan naaraman nin Dios an saiyang gigibohon para sa kamugtakan kan mga Israelita (Ex. 2:25). Isinabi niya na kaidto pa an dapit sa pagluwas kan dakulang nasyon hale sa daga nin kaoripnan pasiring sa daga nin kataligkasan. Aram nan in Dios na an kasaysayan kan tawo digdi sa daga yaon sa pagbagsak asin sa pagbangon, sa pagkagadan asin sa pagkabuhay-liwat, asin sa paghale asin pag-babalik-liwat. Iyo ini an drama kan buhay nin tawo sa daga; may komedya asin may trahedya.

Hale sa trahedya, pinamahalan nin Dios an pagbangon-Liwat  asin restorasyon kan Israel. Kaya pinahiro niya na an dakulang  paghiro kan mga israelita na iyo an Exodo hale sa pagkadistierro  asin pagkaoripon sa Egipto pasiring sa Dangan Panuga. Iyo ini an gaweng pagligtas na gigibohon nin Dios para ki Israel (Bal. 78:38;Is. 63:8-12).

Dawa pa ngani kaya nin Dios na pangatamanon an Israel na dai maano duman sa Ehipto, alagad gustong tukdoan an mga tawo na mas makapangyarihan asin mas marahayon an Dios na minimidbod ni Israel kisa sa mg adios na yaon sa relihiyon kan Ehipto. Kun makuyog asin matubod an mg atawo sa Dios ni Israel, kaya man nindang pasukuon  an makapangyarihan na Faraon na an dios niya iyo an kuwarta asin kayamanan kan daga sa Ehipto. An kapangyarihan kan Dios nin Israel yaon sa saiyang mapangyaring tataramon na nabubuhay sag abos na sitwasyon asin porma nin kagadanan. An hagad nin Dios iyo an makusog na pagsarig sa saiyang tataramon.

4.       Mga problema sa pag-otob kan plano nin Dios

Tolong mayor na problema an sinabat nin Dios tanganing mangyari an Dakulang Drama kan Exodo sa pagpoon kan kasaysayan kaini.

a.       An Problema ki Moises:

An enot na problema nin Dios iyo si Moises. An edukasyon ni Moises iyo an sa Ehipsyo. Siya an kursunada nin Dios na maglider asin mag-akay kan mga Israelita paluwas sa Ehipto. Si Moises iyo an sarong kriminal na nagtatago sa mga kamot kan lehe kan Ehipto. 

An kamugtakan ni Moises kan enot ining mahiling asin makaolay ni Yahweh Dios iyo na siya nasa pagtago duman sa kadagaan kan Mdian. Sosog sa Bibliya, an Midian sarong lugar sa Sur kan Edom asin nasa parting sirangan kan Gulfo nin Aqaba (na ngonian iyo an presenteng nasyon kan Arabia - Hilnga an Is. 60:6+)

Gikan si Moises sa Hebreyong pamilya. Kan ipangaki siya nin sarong Hebreyong ina, ipinaatong siya sa Salog Nilo sosog sa pagboot kaidto kan Faraon. Ilinunad siya sa sarong basket na haman sa doot. Alagad mantang an basket nag-aatong, sinusundan siya kan saiyang tugang na babae. Kan matungod an basket na naumumugtak kan omboy duman sa pangpang na pinaparigosan kan Prinsesa kan Ehipto, ipinasapod an basket sa saro sa saiyang mga surugoon asin nahiling an sarong magayon na Hebreyong omboy. Kunia kan Prinsesa an omboy asin ipinaataman ini sa saiyang sadiring ina. Alagad kan magdakula na an omboy, ibinalik ini sa Prinsesa asin nginaranan na “Moises”, na sarong Ehipsyong ngarana na an boot sabihon “sinapod hale sa tubig”. Pinadakula asin pina-eskuwela an aki bilang sarong unay na Ehipsyong pinsipe. Kan soltero na, nagbisita si Moises sa lugar na pinag-eerokan kan saiyang mga kahimanwang Ebreo. Nahiling niya an makaherak-kerak na kamugtakan kan pagkabuhay kan mga Hebreyo. Nahiling niya an sarong Ehipsyong linalatigo an sarong Hebreyo. Kan mangalag-kalag siya asin mayong ibang nahiling na tawo sa palibot, ginadan niya an Ehipsyo asin itinago an bangkay kaini sa irarom kan baybay. Huli sa takot sa lehe kan mga Ehipsyo, duminulag siya pasiring duman sa Arabia tanganing isikreto an naginibong krimen. Pag-abot sa Midian, nakidagos siya sa pamilya ni Jethro  (Reuel), kaiba an pitong aking babae kaini. Itinao ni Jethro, na sarong padi sa Midian, an pangangataman kan saiyang mga hayop. Ipinaagom pa saiya an daragang aki kaini na si Ziporrah. Nagkaigwa sinda nin duwang aki digdi (Ex. 2:1-22).

Arog kaini an kamugtakan kan buhay ni Moises kan namidbid siya nin Dios duman sa pamitisan kan BUkid Horeb. Nagpapasabsab siya kan saiyang mga ataman na hayop kan magpahiling saiya si Yahweh Dios duman sa porma nin nagkakaad na kalayo sa sarong sadit na kahoy. Kinaolay siya ni Yahweh Dios, asin sinabihan na susuguon sa Faraon tanganing hagadon an pagpalibre kan mga Israelita sa daga nin Ehipto (Ex. 3:1).

Alagad nin huli ta si Moises sarong kriminal na nagtatago sa lehe, paano siya makaka-atuibang ki Faraon tanganing gibuhon an sugo saiya nin Dios? Aram ni Moises na sa trangkahan pa lang kan siyudad dadakupon na siya kan mga awtoridad. Sa isip ni Moises, dai niya kaya an pakikiatubang sa Faraon para lang hagadon na palibrehon na an mga Israelita. Imposible para saiya na maki-atubang sa Faraon na saro siyang kriminal. Imposible man an magin lider siya kan mga Israelita sa pagdulag kaini sa Ehipto nin huli  ta maluya siyang magkumbensir. Igwa siya nin deperensya sa pagtaram. Kaya nakipagtusayan siya ki Yahweh Dios sagkod sap unto na tawan sniya kaini nin pambihirang kapangyarihan.

Sinangkapan ni Yahweh Dios si Moises nin tolong kapangyarihan (Ex. 4:1-9). An sugkod ni Moises igwa nin tolong kapangyraihan na magin sarong buhay na serpiyente, magdara ni daot asin magpaomay giraray, dangan gibuhon an tubig na magin kolor dugo. An sugkod ni Moises nagin sarong sugkod nin Dios (Ex. 4:20), na magtatao nin mga ngangalasan arog kan sugkod ni Eliseo (Hilnga an 2 Hde. 4:29). An sugkod na ini na may tolong kapangyarihan iyo an simbolo kan tolong armas ni Moises na iyo an saiyang sagradong katongdan, an saiyang epektibong pamibi asin an insiyensong pantubos (Kad. 18:21).

An darang sugkod ni Moises iyo an sarong magayon na simbolo nin pagtubod. An sugkod minaladawan kan pagtubod. An tataramon na “pagtubod” (sa Hebreyo “batah”) nag-gikan sa sarong tataramon para sa sugkod na iyo an Hebreyong “matteh”. “Sa pagtubod, benendisyonanni Jacob kan saiyang naghihingagdanon an duwang aking lalaki ni Josef, mantang nakahilay sa saiyang sugkod na garo nakaduko sa pagpamibi” (Heb. 11:21; Hilnga an Gen. 47:31+).

Kaya, an simbolo kan sugkod ni Moises iyo an bagong pagtubod na inako niya an tataramon nin Dios na nagsugo saiyan pasiring sa Ehipto. An bagong pagtubod na iyan iyo an nagtao saiya nin sarong bagong personalidad asin pakatawo. Sa atubang ni Faraon, ginibo siya nin Dios bilang sarong mahikero, o paragibo nin mga tanada asin nangangalasan. Sa atubang ni Israel, ginibo siya nin Dios bilang sarong lider asin sarong hukom. An pagigin mahikero, lider asub hukom ni Moises iyo an tolong kapangyarihan asin armas na itinao saiya nin Dios tanganing maotob niya an saiyang sagradong misyon.

Maski ngani yaon saiya an tolong kapangyarihan asin personalidad, nag-alang-alang pa siraray si Moises na mag-ako kan kargo sa takot niyang magpuli duman sa Ehipto. Sinarahotan niya an saiyang depekto sa pagtaram. “Magsabi si Moises ki Yahweh, ‘Maluya ako sa pagtaram asin dai ako tataong magtaram.Sa bilog klong pagkabuhay, Kagurangnan ko, mayo sako an arte sa pagtaram maski kaidto asin maski pagkatapus na makiolay ka sasaimong surugoon. Tinaraman siya nin Dios, “Siisay an nagbugtak kan ngimot sa tawo? Siisay an nagboot na siya magin bungog asin pola, asin minatao nin paghiling o pinapanagin siyang buta? Bako dawna ako, si Yahweh? Ngonina, lakaw na. Tatabangan ta kang makataram asin tutukdoan ta ka kun ano an sasabihon mo!’ Nagsabi pa giraray si Moises sa Dios, ‘Kun papagkanigoon mo, Kagurangnan ko, iba na sana na saimong gusto an suguon mo’. Naanggot an Dios ki Moises, asin sinabahan siya, ‘Yaon an saimong tugang na si Aaron na Levita, bakong iyo? Aram ko na marhay siyang magtaram. Embes ika, siya an makikiolay sa mga tawo; siya an saimong magigin  taga-pagtaram, asin ika an magigin siring sa sarong dios na magpapalaad saiya. Daraha an sugkod sa saimong mga kamot. Sa paagi kaini magibo ka kan mga tanda.”

Dangan n asana nagsuko si Moises ki Yahweh Dios. Binayaan niya an Midian pagkatapus na makapagpaaram sa saiyang panugangan na si Jethro. Sa saiyang paghale, iniba niya an saiyang pamilya sa Ehipto (Ex. 4:10-23).

Sa mga paging ini sinangkaps nin Dios si Moises para sa saiyang misyon pasiring duman sa Ehipto. An saiyang maraot na reputasyon bilang sarong kriminal hinale nin Dios sa paagi nin pagtao saiya nin sarong bagong pagkatawo o personalidad bilang sarong mahikero, lider asin hukom. Sinulusyonan nin Dios an depekto niya sa pagtaram sa paagi kan pagtao saiya ki Aaron bilang saromhg kaibahan na tag-pagtaram. Sa arog kaining paagi sinolusyonan ni Dios an problema ki Moises.

b.      An ikaduwang problema dapit sa mga tawo:

An ikaduwang problema kan Dios sa pagpoon kan Exodo iyo an pagbagol kan mga Israelita. Huli ta dai ninda maako si Moises bilang sarong sugo nin Dios, an mga Israelita nagsarabi ki Moises na “Siisay an nagbugtak saimo na magin sarong prinsipe asin parahatol mi?” (Ex. 2:14; Hilnga Gibo 7:27). “Sinabihan ni Yahweh si Moises, ‘Paduman na ki Faraon, an hade kan Ehipto, asin sabihan mo siya na pahaleon na sa saiyang daga an mga akin i Israel’. Alagad sinabihan man ni Moises an Dios sa saiyang lalawgon, ‘Hilnga, nin huli ta habomng magdangog sa sako an mga akin i Israel, tano ta magdangog man sako si Faraon, na saro akong tawo na maluya sa pagtaram?’” (Ex. 6:10-12).

Sa parte kan mga Israelita, duwang klase an nagin problema: enot, dai sinda makapaniwala na an tawong si Moises sarong sugo nin Dios; asin an ikaduwa, an pagkumbensir sainda na bayaan an buhay sa Ehipto na iyo-iyo sanang aram nindang pagkabuhay na segurado.

An mga Israelita nagsarabi ki Moises na “Siisay an nagbugtak saimo bilang lier asin hukom mi?” (Gibo 7:27). An boot sabihon kaini kan mga tawo iyo na , “Tano ta matubod kami saimo na tawo ka man sana. Ano an pruweba mo na gusto ka nin Dios asin an mga sinasabi mo samo totoong hale sa Dios, asin dai kami niloloko? Kadakul na kaming aram na mga honorable asin mga respetableng mga tawo na naggibo nin mga kabalbalan sa buhay ninda, na minapresentar kan saidnang sadiri na mga lider asin mga sugo nin Dios.” An mga tawo nagpapseguro na kumpleto sa maninigong papeles an sarong sugo antes sindang magtubod sa mga tataramon kaini.

Ini sarong natural na sanang mangyayari. Kaya, nagpaseguro si Moises sa Dios kun ano an totoong ngaran kaini tanganing iyo man an sasabihon niya sa mga tawo. “Nagsabi si Moises sa Dios, ‘Kun siring, mapaduman ako s amga akin i Israel asin masabi sa sainda, ‘An Dios kan saindong mga magurang nagsugo sako sa saindo”. Alagad kun maghapot siinda kun ano an ngaran niya, ano an sasabihon ko?’ Dangan sinabihan siya nin Dios, “Ako Iyo an Ako” (Ex. 3:13-14a). Dangan nagsimbag si Moises, ‘Ano kun dai sinda magtubod sa sako o magdangog sa sakong mga tataramon asin magsabi sa sako, “Dai si Yahweh nagpahiling sa saimo?”’ Hinapot siya nin Dios, ‘Ano iyan na yaon sa saimong kamot?’ Nagsimbag ni Moises, ‘Sarong sugkod’ (Ex. 4:1-2).

Kun siring, para duman sa mga Israelitang habo mag-ako asin habong magtubod ki Moises bilang sugo, sarong tanda an itinao nin Dios saiya. Ini an tanda kan saiyang sugkod. An sugkod na ini tinawan nin Dios ni tolong kapangyraihan (Hilnga an Ex. 4:1-9; Kad. 18:21). An sugkod iyo an simbolo kan pagtubod. Kaya, sa paagi man sana kan masarig na pagtubod, na irinirepresentar kan sgukod, iyo an dakulang tanda kan sarong sugo nin Dios. Sa atubang kan mga tawo, kun siring, mapahiling si Moises nin sarong dakulang pagtubod sa pag-otob kan tataramon nin Dios.

An pagtubiod na ini iyo an sangkap nin Dios tanganing dai mag-untok nin pagtukdo an sarong sugo nin Dios. “An sakong katukdoan bakong hale sa sakong sadiri; hale iyan sa saro na nagsugo sako; asin an siisay man na handing mag-otob kan saiyang kabotan, maaaraman niya kun an sakong katukdoan hale sa Dios o kun an sakong doktrina hale sa sakong saidir. Kun an doktrina ni nsarong tawo hale sa saiya naglalaom siya na makakakua nin kaomawan para a saiyang sadiri; alagad kun nagtatrabaho siya para sa kaomawan kan saro na nagsugo saiya, kun siring, siya sinsero asin dai lamang magigin sarong impostor. Bako dawn a si Moises iyo an nagtao saindo kan Tugon? Alagad mayo ni saro sa saindo an minakuyog kan Tugon!” (Jn. 7:16-19).

An tataramon ni Jesukristo na ini nagpapatotoo sa sato na an mga sinasabi kan mga tawo dapat dai pagintiyendihon kan sarong sugo nin Dios. Si Moises mismo nadepisilan kan an mga tawo kaidto habong magdangog saiya. Alagad kan magpahiling siya nin mga darakulang tanda sa atubang kan mga tawo asin sa Faraon, sinda nagturubod sa saiya. Alagad an pinakamahalagang trabaho ni Moises para sa Dios na iyo an magtao kan Katugonan, an mga tawo dai man sana nakukuruyog sa Katugonan, maski kaidto asin maski ngonian. Kaya, para ki Jesukristo an mga komentaryo asi katuyawan kan mga tawo bale-wala para sa sarong sugo nin huli ta sagkod sa katapusan dai man sana sinda magkukuyog sa Dios, apuwera kaidtong mga handa na. An mga ini iyo na matao ni pag-omaw sa Dios huli ta may saro siyang sinugo para sa sainda.Alagad para duman sa dai pa handing mag-otob kan kabotan nin Dios, papadarhan sinda nin dakul na mga kasakitan asin mga pagtios tanganing mag-agrangay asin mag-arang sinda saiya, asin makamidbid sinda sa Dios. Kadaklan sa mga tawo arog man talaga kaini an ugali.

An problema dapit sa pagkumbesir sa mga tawo na bayaan asin magluwas sa Ehipto iyo an isusunod tang tatrataron.

Bakong pasil pera ki Moises asin Aaron an pagkumbensir sa mga Israelita na bayaan an Ehipto. Kun masakit para ki Faraon na tugotan nang magluwas an mga Israelita sa Ehipto na maresulta sa dakulang pagkawara nin mga gratis na trabahador sa saiyang mga konstruksyon, nagin depisil man para sa mga tawo na makumbensir na talikdan an saindang buhay sa Ehipto maski sinda inaapi asin inooripon duman.

Kan pinapili sinda na magtener sa Ehipto na kadakul an mga kadepisilan asin an pagluwas, o pag-estar, s disyerto na dai pa ninda aram an mga kadepisilan na naghahalat sa saidna duman, an mga tawo pinili an pagtener sa Ehipto. Para saida, man segurado sindang mabubuhay asin magagadan sa Ehipto kisa sa disyerto. Mala ngani ta kan yaon na sinda sa disyerto, an mga Israelita nagsarabi ki Moises na, “Bako daw igwa man nin mga lolobngan duman sa Ehipto tanganing darahon mo kami digdi sa disyerto tanganing garadanon? Anong karahayan an ginibo mo samo, na dinara mo kami paluwas sa Ehipto? Pinag-orolayan ta na ini sa Ehipto, bako daw iyo? Nagsabi kami, “Pabayaan mo na kami, mas gusto mi pang magtrabaho para sa mga taga-Ehipto!” Mas marhay pang magpap-oripon sa mga taga-Ehipto kisa magadan digdi sa disyerto!’” (Ex. 14:11-12).

Masakit na kumbensiron an mga Israelita na magbago pa nin estada, maski Dios pa an magboot. Maski bakong ideyal anpagkabuhay ninda duman sa Ehipto, alagad man segurado an saindang buhay duman nin huli ta idto an dagang nagimatan asin pinagdakulaan; na digdi na sinda mapagadan. Naglalaom an mga Israelita na maliwat nin pag-uugali an Faraon asin mabaliktad an saindang suwerte, kaya habo pa nindang bayaan an Ehipto. Depisil para sainda an pagvaya sa mga pagsuro-sadiri ninda sa Ehipto nin huli ta halawig na panahon an nakaagi tangani sanang makadamot sinda kan mga iyan. Dangan mawawara sana huli kan saindang kapabayaan ta nagturubod sinda sa sabi sana kan Dios. Diskarte an sekreto tanganing magtener sa Ehipto.

Nagin bagol an mga Israelita sa pangapodan nin Dios na bayaan an Ehipto. Nangaipo nin seisenta-isingkong taon sagkod na makumbesir sinda. Dakul na mga tanda asin ngangalasan na ginibo sainda nin Dios, kaiba an sampulong darakulang tanda na ginibo ni Moises sa daga kan Ehipto sagkod na nakumbensir an mga tawo asin an Faraon na magluwas na sa Ehipto. Kaiba man digdi an mga ipinadara nin Dios na mga kasakitan asin mga pagtios sa mga tawo.

c.       An ikatolong problema dapit sa katagasan kan Puso ni Faraon:

An ikatolong problema kan Dios sa kapinunan kan Exodo iyo an katagasan kan puso ni Faraon, katagasan na Dios man sana an kaggibo. “Ngonian na mabalik ka na sa Ehipto, maghanda ka na ipahiling ki Faraon an gabos na mga ngangalasan na itinao ko saimo bilang kapangyarihan. Ako mismoan mapatagas kan saiyang puso, asin dai niya papahaleon an mga tawo’” (Ex. 4:21; Sal. 105:25; Ex. 10:20).

Kan mag-atubang na si Moises ki faraon, sinupalpal tolos siya ni Faraon (Kad. 11:14). Nagsabi si Yahweh ki Moises, ‘Hilnga, gigibuhon ta kang siring sa sarong dios ki Faraon, asin an tugang mong si Aarom iyo an saimong magigin profeta. Ika mismo an mataram saiya kan gabos kong sinasabi sa saimo, asin si Aaron iyo an mataram ki Faraon na pahaleon na niya sa daga niya an mga akin i Israel. Ako mismo an mapatagas kan puso ni Faraon, asin mapahiling nin dakul na mga tanda asn milagro sa daga kan Ehipto, Dai madangog saimo si Faraon, asin iuunat ko an sakong mga kamot laban sa Ehipto asin iluluwas ko an sakong hukbo, an sakong banwaan, an mga aki ni Israel, hale sa dga kan Ehipto sa paagi nin darakulang kapangyarihan” (Ex. 7:1-4).

“Pagkatapus kaini, maduman si Moises asin Aaron ki Faraon asin nagsabi saiya, “Iyo ini an sabi ni Yahweh, an Dios ni Israel, “Pahalea na an sakong banwaan, tanganing utubon ninda an sarong  piyesta sa kalangtadan bilang pagsamba sako”’. Nagsimbag an Faraon, ‘Siisay si Yahweh na maghihimate ako saiya asin pahaleon ko si Israel? Mayo akong ,midbid na Yahweh, asin dai ko papahaleon si Israel’. Nagsabi sinda, “An Dios kan mga Hebreyo nagluwas tanganing magsabat sa samo. Tugute kaming magbaklay nin tolong aldaw sa disyerto tanganing magdolot nin sakripisyo para ki Yahweh samong Dios, o ta kun dai maibaba siya sa samo na may darang peste o espada’. Nagsimbag an hade kan Ehipto sa sainda, “Moises asin Aaron. Ano ta boot nindong pahaleonan mgatawo sa saindang mga trabaho? Balik kamo sa dating pagtatrabaho’. Ngonian na dakul nang marhay an mga tawong ini, boot nindong mapundo an saindang pagtatrabaho?’” (Ex. 5:1-5).

Arog kaini katagas an simbag kan Faraon sa mga isinabi saiya ni Moises. Alagad mapipiritan an Faraonna paharaleon an mga Israelita. “Hilnga ngonian kun paano ko kakastiguhon an Faraon. Mapipiritan siyang paharaleon sinda; oho, mapipiritan siyang paralayason sinda paluwas sa saiyang daga” (Ex. 6:1). Ako mismo an mapatagas kan puso ni Faraon,m asin magibo ni dakul na mga tanda asin ngangalasan sa daga kan Ehipto. Dai madangog saimo si Faraon, asin kun siring iuunat ko an sakong kamot sa Ehipto asin sa pakol nin kapanguarihan iluluwas ko an sakong mga hukbo, sakong banwaan, an mga kaakian ni Israel, hale sa daga nin Ehipto” (Ex. 7:3-4). Magibo an Dios nin mga tanda asin ngangalasan sa Ehipto laban ki faraon asin sa saiyang mga opisyal (Sal. 135:9). “Dai mdangog saimo an Faraon; tanganing magdakul an sakong mga ngangalasan sa daga kan Ehipto” (Ex. 11:9).

Pinatagas ni Yahweh an Faraon, hade ni Ehipto, asin rinalamag kan mag Ehipsyo an mga akin i Israel mantang siinda maogmang nagdudurulag. Sa parte ko, papatagason kong marhay an puso kan mga Egipsyo tanganing ralamagon sinda. Tanganing mapasakuya an kamurawayan, huli ki Paraon, kan bilog niyang hukbo, an saiyang mga karywahe, asin an saiyang mga parakabayo. Maaraman kan mga Egispyo na ako si Yahweh” (Ex. 14:8,17). “Banggi na kaidto kan ipinaapod kan Paraon si Moises asin Aaron. Nagsabi siya, ‘Bangon, ika asin an mga akin i Israel, asin lumayas na kamo sa banwaan ko. Lakaw asin magsamba ki Yahweh siring sa pighahagad nindo; daraha kamo sako nin sarong bendisyon’. Pinirit kan mga Egipsyo na maghedale an mga tawo sa paglayas sa daga ninda huli ta, an sabi ninda, ‘Kun dai, kita gabos magkakagaradan’” (Ex. 12:31-33). “Naogma an Egipto kan mahiling na sinda pahale na, pinaabotan niya sinda nin takig” (Sal. 105:38).“Pinalayas sinda kan mga Egipsyo”(Jdt. 5:12).

An talagang problemakanParaon iyo an saiyang salang suspetsa na matraydor sainda an mga Israelita. Ninhuli ta sinda dakulon nang marhay, tibaad mag-kampi sinda sa mga kalaban kan Egipto kun mangyaring magkaigwa nin giyera. Tanganing mauntok an saindang pag-dakul, tinawan sinda nin magagabat na trabaho sa pag-gibo nin mga ladrilyo, sa pagtipak nin mga gapo, sa paghakot asin pagtukdok kan mga gapong edipisyo na ipinapatugdok kan Paraon. An mayor na tuyo kan Paraon iyo an mga Isralita sa gratis na pagtrabaho sa mga proyekto asin konstruktion kan Paraon, kaya habo singang paharaleon. Kaya sinabi niyang makampi sinda sa mga kalaban, ini nin huli ta sa kasakitan nin kaoripnan na sindang namamatean tibad makaisip na ganiton kan mga Israelita an giyera tanganing makadulag sinda. Huli kaini, dai basta nagtugot an Paraon na makaharale an mga Israelita kan hagadon ini ni moises asin Aaron. An banta sa seguridad kan Egipto saro sanang sarahotan tanganing oriponan an mga Israelita. Alagad an pinakamayor na dahelan iyo an dakulang bentang itinao kan populasyon kan mga Ebreo para sa ekonomikong pagkabuhay kan Egipsyo nin huli ta nakakagratis sinda sa mga patrabaho ninda kan saindang mga edipisyo. Huli kan bentaheng ini, talagang nagmatagas an Paraon na paharaleon an mga Israelita.

PARTE II. ANO NAMAN AN KAMUGTAKAN TA NGONIAN

Sa enot na parte kaining papel pinagdiskusir nyato an kamugtakan kan Israel kaidto sosog sa impormasyon na itinao satuya kan Bibliya dapit sa pagpoon na estorya kan Exodo. An istoryang ini, magin may katotoohan o mayo, igwa nin sarong dakulang leksyon moral na boot nyatong maguno para sa presenting kamugtakan ta ngonian. Dai man logod kamo, o an siisay pa man na tawong nagdadangog ngonian kan sasabihon ko digdi, maaanggot sako kun kuahon ko an kamugatakn kan Israel kaidto asin itampad ko sa kamugtakan ta ngonian, asin gunuon ko an leksyon moral sa duwnag kamugtakan na ini asin iaaplikar sa kamugtakan ta.

Mayo akong ibang katuyhan sa gibo kong ini kundi ikapresentar sa tawo an ideyal na pagkabuhay na boot mangyari sato nin Dios, magin kaidto pa, ngonian na presente o sa panahon na maarabot. An ideyal nin Dios dai man nagbabago, kundi an pagkaintiyende sana kan tawo, asin an implementasyon ninda kan ideyal, an iyo sana an nagbabago. Kun masakit man na akuon an katotoohan dapit sa pagkukulang na naginibo kan tawo sa pag-abot niya kan ideyal, dapat na akuon niya iyan na maluwag sa boot nin huli ta tawo man sna siya asin bakong Dios. An tuyo nyato na ikatukdo an pagkukulang kan mga tawo asin gunuon an leksyon tanganing tabangan kita ngonian na abuton ta giraray am ideyal na buhay na gusting ipaabot nin Dios sa tawo sag abos na panahon kan pagkabuhay ninda digdi sa daga.

1.       An Bagong Faraon Nyato:

Duman sa enot na parte, nahiling na gayo nyato na bakong ideyal na buhay an itinao kan bagong Faraon kan Ehipto duman sa mga akin i Israel. Boot niyang ipagdahela sa ginibong [ang-aapi sainda sa paagi nin pag-oripon asin pag-gadan sainda sa magabat na pagtatrabahong gratis iyo an saiyang suspetsa na matraydor asin makampi sa mga kaiwal kan egipto tanganing magdulag an Israel hale sa mahigpit na pagkapugol kan Paraon sa sainda. An Egipto nagkasala sa ideyal na inibugtak kan Dios nin kasaysayan nin huli ta nagtrato sinda nin mga tawong dayuhan sa sainda . Kaya, nagentra an Dios sinurog an mga Israelitang inaapi, inabuso asin inuripon huli sana sa daing dating susupetsa o sarong maniobra nin pagbebentahe kan saindang pagkadayuhan sa dagang bako nindang sadiri tanganing papagtrabahohon na gratis asin daing toltol na kumpensasyon. Kaya, ipinaabot nin dios an saiyang mensahe sa mga taga-Egipto na, “Pahalea na an sakong banwaan!”

Huli kan satong pagkainosente sa dinalagan kan kasaysayan nin katawohan sa kinaban na ini, seguro dai ta man aram na an estoryang kan Exodo dai sana nangyari duman sa mga Israelita kundi paulit-ulit na nangyari nan a-eksperyensyahan nin tawo an siring na kamugtakan kaidto kan mga Israelita an mabasa nyato sa mga pahina kan kasaysayan kan mundo sa bilog na planetang Daga.

Kun gusto nindo nin sarong konkretong halimbawa na an sinabi kong ini may katotoohan asin ebidensya sa kasaysayan, dai na kita magpara-harayo pa kundi balikan nyato an kasaysayan kan satong nasyon na Pilipinas sa panahon kan mga Kastila. Ano an nakasurat diyan sa mga pahina kan panahon na iyan na kita sinakop kan mga panahon na iyan na kita sinakop kan mga dayuhan na Kastila? Bako dawn a, sa ngaran nin relihiyon, an mga magurang ta kaidto, an entering populasyon na Pilipino, pirit na pinatrabahong gratis tanganing magturogdok nin mga katedral, simbahan, mga eskuwelahan, ospital asin iba pang mga edipisyong pampubliko? An gabos na nahihiling nindong mga edipisyong gibo sa gapo asin ladrilyo na gikan sa panahon kan mga kastila, iyan gabos produkto nin pirit na pagtatrabaho kan pilipinong populasyon kaidto.Sa ngaran kan Dios, inapi asin inuripon an mga katutubong Pilipino sa sadiri nindang daga kan mga dayuhan na “Paraon”, an mga Prayleng kastila, kuwatrosiyentos na taon an nag-aagi na pinagmaltrato an mga Pilipino. Siring duman sa mga Israelita kaidto, nag-arang asin nag-agrangay sinda sa Dios. Nin huli ta dara kan mga kastilang dayuhan an ngaran kan Dios, nadepisilan an Dios kun saen siya makampi: kun sa mga dayuhan na Prayleng Kastila o sa mga sinakop na tawo? Idtong dai nakatios kan grabebeng pag-maltrato, duminurulag sa mga kabukidan asin mga kadlagan tanganing, arog kan mga Israelitang ilinuwas ni Moises sa Kapangyarihan kan Paraon, ipadagos an pag-samba ninda sa Dios diyan sa kadlagan. An kadaklan kan populasyon, dara kan takot sa makapangyarihan na Paraon asin huli sa pagtubod na diskarte an sekreto tanganing magtener sa Egipto dangan sa pagtubod ninda sa Egipto sinda namundag kaya diyan man sinda mapagadan, an padagos na nagpasakop asin nagin sunod-sunoran sa mga dayuhan na Prayleng kastila. Kan magka-rebulasyon kan taon 1898 sa Pilipinas, pinaralayas an mga dayuhan na Kastila, alagad an mga Prayleng na iyo na nagamit kan releheyon nin Dios tanganing mang-api asin mang-oripon nin mga Pilipino asin nagkua kan saindang mahiwas na kadagaan an dai man pinaharale asin yaon pa digdi sa Pilipinas sangod ngonian.

Iyo ini an prueba sa sinabi kong exodo na nangyari sa mga Israelita kaidto sangkod ngonian nagpapadagos pa asin nangyayari. An ideyal na pagkabuhay na boot ikatao sa mga akin in Dios an haros dai pamaabot asin nangigin sarong pangaturugan asin pantasya sana. Sangod ngonian igwa pa man giraray nin mga tawong sakim asin burat sa kapangyarihan na minagamit asin mina bentahe sa kapwa  tanganing padagos na magpayaman asin magdanay sa kapangyarihan. Kadakul na mga tawo, an entering populasyon nin mga tawo, an nag-titios nin labi-labing kadakulaan, kasakitan, kriminalidad asin pagka-api huli sa kasakiman asin kapasloan sa kapangyarihan nin nagkakapirang tawo sana. Kun ipadagos nyato an pag-adal kan satuyang presenting kamugtakan sa ksaysayan kan Pilipinas, mahihiling nyato na an lumang Iglesia Romana na pinapamayohan kan mga Prayleng Kastila kaidto, pinapamayohan pa man giraray ngonian kan mga Prayle, alagad bako nang kastila gabos kundi mga pilipinong Prayle na. An mga putting prayle kaidto naribayan nin mga morenong prayle, alagad an mga ugali asin estilo nin pamumuhay pareho man giraray. Mas grabe pa ngani an satong kamugtakan ngonian, nin huli ta an nag-aapi asin nag-ooripon sato mga kapwa-pilipino na asin bakong mga dayuhan na tawo.

Annamamayokan lumang Iglesia Romana digdi sa satong diocesis sarong Pilipinong Dominikanong Prayle. Ano an saiyang pinagkaiba duman sa mga Kastilang Dominikanong Prayleng nag-aarabot digdi sato kaidto na nagpaturogtok nin mga simbahan, eskuwelahan asin mga ospital sa paagi nin pirit na pagtatrabahong gratis sa ngaran kan satong Dios? An pilipinong dominkanong Prayleng ini nagpapatukdok pa man giraray nin mga simbahan, parokya, eskuwelahan asin mga ospital sa paagi kan satong gratis na pagtratrabaho nin paghagad nin mga kontribusyon asin donasyon sa mga tawo. An pilipinong dominikanong Prayle ini nag papayaman kan saiyang sadiri sa paagi ninpagtransaksyon kan mahiwas na kadagaan na kinuang pirit kaidto sa mga katutubong Pilipino. An Pilipinong Dominikanong Prayleng ini nabubuhay sa sarong mahulong pagkabuhay sa magayon niyang palasyo, na kumpleto gabos nin mga ayudante asin mga babae, asin nabubuhay na garo hade. Tanganing mamantenir niya an sarong kaining estilo nin pagkabuhay, ginagamit niya an mga kapadean sa Parokya bilang saiyang mga ahente, tanganing magkolekta nin kuwarta sa paagi nin pagbabakal kan mag serbisyo kan Iglesia.

Kan uminabot digdi an pilipinong Dominkanong Prayle ini kan taon 1984, dai siya nag-abala sa pagpapinto kan satong mga komunidad kan Fatima, sa Siyudad kan Iriga. Sa sinkuwentang konunidad na yaon kaidto digdi sa diosesis, duwa o tolo n asana an yaon ngonian, asin an mga ini mayo nin mga katekista asin mga presbiterong nag-aatendir.

Siring kan Bagong Paraon kaidto kan enot na Exodo, an pilipinong dominikanong Prayle nagsususpetsa na an mga komunidad na ini, arog man kan mga ibang mobimiyento nin pagbabago sa Iglesia romana, matraydor asin mabaralyo sa mga kalaban sa saktang pagrelihiyon, dangan mabaraya na saiya. Kaya, ipinasara niya an gabos na komunidad tanganing an mga tawo magin sunod-sunoran na sana sag abos na trabaho na gusto niyang ipagibo sa sainda . Tinarawan niya sinda nin magagabat na trabaho nin pagtukdok nin mga bagong kumbento asin simbahan sa mga Parokya, asin iba pang mga trabaho arog baga kan paghagad nin mga limos asin kontribusyon sa mga tawo. Kontra siya sa mga grupo sa parokya na nag-aadal kan Bibliya tanganing magdanay an pagka-ignorante kan mga tawo sa tataramon kan Dios. An bagong Paraon nyatong ini gusto na magkuyog asin masunod an mga tawo sa mga tataramon ninda na tawo man sana an ginigikan. Nganian, mamidbid nang gayo nindo an sinasabi kong Paraon naa kapareho kaidtong bagohan na Paraon sa estorya kan Exodo.

Kaya, an kamugtakan kaidto kan mga Israelita duman sa Egipto asin an makusog na tataramon nin Dios na ipinaabot kaidto duman nangyayari asin naootob na sa sato ngonian.

An satong bagong Egipto kun saen naghahade an Paraon na iyo an Dominikanong Prayle iyo an lumang Iglesia Romana. Ini an Egipto na habong bayaan kan kadaklan na tawo nin huli ta digdi na sinda nakagimata asin digdi na sinda mapagadan. An pagtubod ninda ngonian iyo na an Dios mapadara nin bagong Paraon na marahay, na masangle sa maraot na presenting Paraon, kaya dai na kaipuhan na maghale pa sa Egipto. Ta kun magpadara an Dios nin bagong Paraon na masangle sa maraot na Paraon na ini, magkakabalik an dating karahayan asin suwerte sa satong dating Egipto.

An arog kaining opinion kan mga tawo, kontra sa plano nin Dios. An talagang mangyari nin Dios iyo an bayaan na nyato sa Kalangtadan (Gibo 7:38). An bagong Iglesia o Kumunidad na ini iyo an magdodolot saiya nin tamang pagsamba asin pagomaw diyansa disyerto. Kaya, dai puwede na magdanay kita sa laog kan lumang Egipto asin magpasakop sa saiyang lumang relihiyon nin huli ta sosog sa plano nin Dios hahamakon asin pupuhoon niya an Egipto kaiba kan saindang mga Dios. Kun kitamatener sa laog kan Egipto, makakaiba kita sa saiyang pagkatunaw asin kapahamakan, nin huli ta nag-abot na an panahon na kakastiguhon nin Dios an Egipto asin papabayadon siya kan gabos niyang krimen na naginibo kontra sa banwaan nin Dios.

2.       An satong mga Kateskista:

An problema kaidto nin Dios ki Moises, kun minsan, iyo man sana an Saiyang problema sa satong mga katekista ngonian. Nin huli ta an mga katekista tawo man sana asin bako man na mga Dios, an mga depekto asin kaluyahan ninda iyo an ginigibo nindang sarahotan tanganing sayumahan an pagsugo sa sainda nin Dios. Kaya, kaipyhan na tawan man sinda tanda na sinusugo sinda nin Dios. Kun an tanda na itinao kaidto ki Moises iyo an sungkod niya na binugtakan nin tolong kapangyarihan, iyo man giraray an itatao nin Dios sa satong mga katekista ngonian, na iyo tanda nin pagtubod na may tolong armas nin pagtukdo, pagsagwe asin paghatol.

                 Idtong mga dati tang katekista na nagdara sato sa luwas kan Egipto pasiring sa disyerto kaidto marayo na ngonian asin pinabarayaan na sana kita na magsolo sa paglakaw sa Dalan. Pagkatapos na kita iluwas sa Egipto, basta na sana kitang pinabayaan asin ipaon ki Paraon asin an saiyang mga ganib na mga soldados. Sinda an nagralamag sato asin pirit kitang pinabaralik sa Egipto, nin huli ta an satong mga katekista na iyo an satong mga moises asin Aaron naenot na duminurulag.

                An depekto kan mga katekista na nag-akay sa sato paluwas sa Egipto iyo na dai ninda ginamit an sugkod nin Pagtubod na itinao sa sainda nin Dios. Tibaad kan mahiling ninda an Paraon asin an mga ganib na hukbo kaini na nagraralamag, inarapon ninda an saindang mga sungkod kan sinda naenot pang duminurulag. Makamuro-mundo an pangyayaring ini. Kaya, kun igwa kita nin mga katekistang susugoon sa saindo ngonian, dapat na dai niya pagwarraon an sungkod nin Pagtubod na itinao sa saiya nin Dios sa pag-otob kan saiyang mahalagang misyon.

3.       An mga tawo:

Dapat na akoon nyato na may problema an Dios sa mga tawo asin mga miyembro kan satong mga parokya. Kun sinda inaalok asin kinukumbensir na mag-iba sato asin bayaan na an Ehipto, an pirmeng isinasabi ninda iyo na digdi na sa Ehipto an saindang nagimatan, kaya digid na sana sinda mapagadan. Naglalaom sinda na an gabos mabago diyan sa Ehipto, kun siring, dai kaipuhan magharale pa.

An iba nagtutubod  na nasa diskarte n asana nin sarong tawo kun paano magdanay na buhay asin matrangkilo sa tahaw kan gabos na pagtios asin kasakitan diyan sa laog kan Ehipto. Alagad an mga tataramon na ini minakontra  sa palno nin Dios. An kagustuhan nin Dios iyo na magluwas sa luma tanganing mangyari an bago. Kaya, an mga tawong ini nangangaipo pang yugyugon nin Dios sa paagi nin pagpadara nin darakulnag mga tanda asin ngangalsan sa Ehipto sa paagi ni Moises.

Masakit kimbensiron an mga tawo na magbago nin pagkabuhay sa paagi kan pagluwas sa Ehipto. Makusog an atraksyon asin puwersa kan Ehipto. Miinapaseguro an mga tawo na dai sinda maloko nin siisay pa man, maski Dios mismo an nagsasabi na bayaan ninda an saindang mga seguridad asin pagsuro-sadiri sa lumang Ehipto. An Ehipto iyo sana an aram nindang lugar. An saindang pagkabuhay asin asenso sa lugar na disyerto dai ninda neseseguro. Para sainda, an  luma, mski masakit pero aprobado na. An bago, maski magayon asin sarong ideyal na pagkabuhay, alagad mayo pang tawo na nakakaseguro asin nakaprobar na estaran, asin, kun siring, mayo pang kaseguruhan. Kaya, iyan an itinatalaw kan mga tawo na magluwas pasiring sa disyerto huli ta tibaad msala pa sinda.

Kaya nagni, dakul sa mga  miyembro kan komnidad an naghalat na pasarhan an saidang komunidad tanganing magbalik sa Dios asin maghanap saiya. Kaipuhan na apihon muna sinda kan saindang Faraon antes na mahiling an kahalahagahan kan saindang komunidad. Igwa man nin mga maogma sa pagsara kan komunidad, ni huli ta mangyayari an linalaoman na pagbabalik ninda sa dating kanugtakan ninda sa Egipto. Dakul sa mga miyembro kan komunidad na dai na nagbabalik sa Egipto kundi nagpadagos nin paglakaw sa ibang dalan pagsiring sa ideyal na pagkabuhay.

PARTE III. AN LEKSYON MORAL ASIN AN BAGONG PANGAPODAN PARA SA PRESENTENG PANAHON

Aram niyato na an Dios na nagpapamidmid kan saiyang sadiri sa Bibliya iyo an pirming nagpapagiromdom asin nagtatao sa tawo kan sarong ideyal asin proresibong pagkabuhay. Para sa Dios, an sarong ideyal na pagkabuhay may asenso, karahayan, katiwasayan, trangkilidad asin pantay na oportunidad para sa gabos na tawo. An ideyal na pagkabuhay na ini iyo an pagmidbid kan tawo kan saiyang pagkadepende sa kabotan asin kagustuhan nin sarong Dios na yaon sa itaas.

An kamugtakan kaidto nin mga Israelita sa pagpoon kan Exodo nagpapahiling nin sarong adal kun paano mabuhay an tawo sa sarong kamugkatakan na mayo sa ideyal na pagkabuhay. Mantang an mga Egipsyo na minimidbid nindang sarong makapangyarihan na among iyo an nag-aasenso asin nag-uuswag an pamumuhay, an kabaliktaran naman iyo an pagtios sa makuring kaapihan asin kaoripan an yaon sa mga Israelitang nakikidayo sa sainda. Malinawna harayo ini sa ideyal na ipinagboboot nin Dios nin huli ta mayo ta mayo an pagkapantay asin pagkapareho para sa mga opurtinidad sa buhay.

An siring na pagkabuhay iyo man an nahihiling nyato sa satong presenting kamugtakan kan satong pagkabuhay sa satong mga parokya asin diocesis. Sa haloy na panahon, dai kita nakanamit nin pantay na tratamyento hale sa satong mga makapangyarihan na among sa relihiyon kundi kita nagin oripon ninda huli kan satong pagigin ignorante sa tataramon nin Dios. Ngonian na tinatukdoan kiya dapit sa tataramon nin Dios, pirit ninda pinapabalik sa satong dating pagka-ignorante asin pagka-inosente. Saindang ipinasara an satong mga komunidad tanganing pabalikon kita sa pagsunod sa mga debosyon relihiyosa na saindang mga inimbento sana. May suspetsa sinda na magdulag man kita sa satong lumang Egipto na iyo an Iglesia Katolika Romana. Kun siring dai na kita mapapa kinabangan ninda saindang mga darakulang proyekto asin maluhong pagkabuhay.

An leksyon moral para sa kamugtakan tang ini yaon sa mensahe kan Kad. 18:5-9. An tekstong ini ibinugtak nyato sa sarong awit na may titulong “Sa enot na Pasko”.

An awit na ini may mensaheng dapat na isagibo nyato magpoon ngonian, lalo na an mapapadapit sa sarong “tagong sakripisyo” na ipinagboot nin Dios na gibohon kan mga Israelita kan enot na pasko.