KASABIHAN - Ika-Anom na Domingo kan Taon

Homiliya para sa Ika-Anom na Domingo nin Taon

Base sa Lk. 6:17-26

Seryeng hale sa “Mga Paghorop-horop asin Katukdoan kan Disyerto”

MGA MAHALAGANG KASABIHAN NI JESUKRISTO

PARA SA SAIYANG MGA BAGONG DISIPULO

(Sermon ni Jesukristo sa Bulod - Parte III)

1.       Nag-osipon man siya sainda nin sarong parabola, “Puwede dawn a an sarong buta mag-akay sa kapwa niya buta? Seguradong pareho sindang mahuhulog sa bubon” (Lk. 6:39).

An pagkabuta iyo an sarong helang na igwang sarong espesyal na lugar asin sarong mas haraom na kahulugan sa Bibliya.

Sosog sa mga profeta, an kabutahan asin pagkabungog iyo an sarong kabiadian, na bako sanang sa pisikal na grado kundi sa pakultad asin pasilidad nin sarong tawo na makasabot asin makamidbid nin mga gaweng marhay, nin tama asin totoo.

An mga pruweba sa Bibliya na talagang sinabi ini kan mga profeta iyo an makukua sa mga minasunod:

Dt. 29:3 - “Sagkod ngonian dai pa kamo tinatawan ni Yahweh nin sarong pusong nakakasabot, nin mga mata tanganing makahiling asin mga talinga tanganing makadangog (Rm. 11:7-8).

Is. 6:9-10 - “Nagsabi siya, ‘Lakaw, asin sabihi an mga tawo, “Pagdangog asin magdangog giraray, alagad dai sinda makakasabot; paghiling asin maghiling siraray, alagad dai sinda makakamidbid”.’ Pagabati  an puso kan mga tawong ini, magin mangurol logod an mga talinga ninda, pironga an mga mata ninda, tanganing dai sinda makakita kan saindang mga mata, makasabot sa saindang mga puso, tanganing makapag-barakle sinda asin magkaoromayan” (Mt. 13:13-14; Mk. 4:12; Lk. 8:10; Jn. 12:40; Gibo 28:26-27; Rm. 11:8).

Is. 29:9-10 - “Magkamurungnan asin magbaragol kamo, magkaburuta kamo, na daing pagkakita, magkabururat, na bakong huli sa arak, magpurukan-pukan, na bakong sa kaburatan. Huli ta inula saindo ni Yahweh an sarong espiritu nin pagkabagol; pinirinto niya an saindong mga mata (mga profeta), nilambongan niya an saindong mga payo (mga parahula)” (Rm. 11:8).

Jr. 5:21 - “Ngonian, dangoga nindo ini, mga polpol asin mga tawong daing sadiring isip, igwa kamong mga mata, alagad dai nakakaita; igwa kamong mga talinga, alagad dai nakakadangog” (Mk. 8:16).

Ez. 12:2 - “Aki nin Tawo, nag-eerok ka sa tahaw kan sarong grupo nin mga sumbikalan na igwang mga mata alagad dai nakakakita, mga talinga, dai nakakadangog; huli ta sinda sarong grupo nin mga sumbikalan”.

Hab. 1:5 - Ibantiwas mo an saimong paghiling sa mga nasyon, mga para-olog-olog, asin magngalas ka, asin mabigla. Huli ta igwa ako nin gigibuhon sa mga aldaw nindo mismo na dai nindo papaniwalaan maski kamo sabihan kaiyan” (Hilnga man an Gibo 13:40).

Gikan sa pakahulugan na ini kan mga profeta sa AT dapit sa pagkabuta, minabutwa man an pinakamahiwas asoin komun na interpretasyon sa kabutahan o pagka-buta na iyo an pagigin ignorante o an pagkamangmang sa mga bagay-bagay na dapat naaaraman nin sarong tawo, lalo na an dapit sa katotoohan asin kadonongan na dapat yaon sag abos na linalang nin Dios. An ignoransya o pagigin mangmang epekto na seguro kan pagkulang sa pagkamidbid asin pagkasabot kan totoo, kan tama asin kan marhay (Hilnga an Jr. 5:21).

Alagad, digdi sa binasa nyatong evangelio, an LK. 6:39, igwa nin mas hararom na kahulugan an pagkabuta na bako sanang arog akn itinataong mahiwas na kahulugan kan mga tawo.

Anb pagkabutang sinasabi sa evangelio igwa pa nin mas hararom na interpretasyon, nin huli ta sabi digdi s parabola na “Puwede dawn a an sarong buta mag-akay sa sarong kapwa niya buta? Seguradong pareho sinda madagos sa kapahamakan” (Lk. 6:39). An pagkabit o pag-akay kan sarong buta sa sarong kapareho niya buta, sinasabi ni Jesukristo na sarong peligroso asin ridikulusong gibo.

Ano pa daw an pakahulugan ni Jesukristo digdi sa pagkabuta nin sarong tawong minakabit o minaakay nin kapwa niya buta? Puwede dawn a sabihon nyato na an nasa isip na interpretasyon ni Jesukristo dapit sa pagkabuta iyo idtongmahiwas na kahuluigan na naaaraman kan kadaklan, na iyo an ignoransya o kamangmangan? Puwede segurong sabihon nyato na an sarong mangmang o ignorante dai puwedeng mag-akay sa saro man na kapwa niya mangmang o ignorante. Kaya lang, igwa pa nin mas magayon na kahulugan an kabutahan na gustong ipakahulugan ni Jesukristo, na mas hararom na kahulugan kisa sa mahiwas na kahulugan.

An mas hararom asin mas mahiwas na kahulugan nin pagkabuta na gustong tumbukon kan bnasang evangelio iyo an pag-uugaling makasadiri na yaon sa ibang mga para-akay o parakabit nin kapwa-tawo, na yaon man sa mga inaakay asin kinakabit (Hilnga an Jn. 9:16, 18, 24, 28-29, 40-41).

Tano ta minasabi kitang an pagkabuta saro man na porma nin pagsabi na an sarong tawo makasadiri?

Nin huli ta an sarong buta mayong ibang reyalidad na bisto o nahihiling kundi an saiya sanang sadiri.

Ini mapoprobaran kun, sa kadikit na panahon, pipirongon kan mga tawo an saindang duwang mata, dangan probaran na maghiling nin sarong bagay na yaon sa saindang palibot mantang pirinto an duwang mata ninda. An iba masabi na mayo sindang nahihiling. Alagad kun mamansayan sana nindang marhay, igwa sinda nin mahihiling, asin iyan daing iba kundi an sadiri sana ninda. Huli ta pinto an saindang mga mata, mayo sindang mahihiling sa palibot ninda, maski an mga tawong nakapalibot sainda o mga bagay-bagay na nasa atubangan ninda, kundi an sadiri sana ninda, an sadiring kaisipan, sadiring plano, sadiring pangangaipo, sadiring ideya, sadiring gusto, sadiring trabaho, sadiring gamit, sadiring estaran, asin iba pa. Iyan an boot sabihon kan pagigin sarong buta. An tawong buta daing ibang nahihiling kundi an sadiri niya. Kaya, an tawong makasadiri sinasabi sa Bibliya na sarong tawong buta. Asin ta an tawong buta, nin huli ta makasadiri, sarong parakasala (Jn. 9:2-3, 34).

Kun siring, kan sinabi ni Jesukristo sa saiyang mga bagong disipulo na “Siisay an sarong buta na puwedeng mag-akay sa kapwa niya buta? Seguradong pareho sinda madagos sa kapahamakan”, an gustong sabihon ni Jesukristo iyo na dai puwedeng mag-akay an sarong tawong  makasadiri sa saro man na tawong makasadiri, nin huli ta peligrosong kapwa sinda magdagos sa kapahamakan. Nin huli ta an sarong tawong makasadiri namomotibar sana siya kan mga makasadiri niyang kamawotan asin kagustuhan, kaya dai nanggad siya madara sa saiyang inaakay sa tunay na pagkamidbid kan ibang kamawotan asin kagustuhan kan kapwa, kundi nakokondisyon an saiyang isip sa  sadiri niyang kagustuhan. Siring man, an sarong inaakay na makasadiri na magpakabit o magpa-akay man sa sarong dati nang makasadiring para-akay, hihilahon niya an saiyang para-akay sa saiyang makasadiring kamawotan asin kagustuhan. Kaya, sa kahuri-hurihi, pareho sindang minadagos sa kapahamakan, nin huli ta pareho sindang naggagaramitan sa lambing saro tanganing parehong maotob an mga sadiri nindang kagustuhan asin kamawotan.

Digdi sa Lk. 6:39-45, sinasabi an parabolang ini para sa mga bagong disipulo ni Jesukristo. Gustong ipasabot ni Jesukristo sa saiyang mga disipulo na, kun nagmamawot sindang mag-akay nin ibang tawo ngapit pasiring sa Dios, dapat na dai sinda magpaka-buta, na magpaka-makasadiri, nin huli ta kun iyo ipapahamak sana ninda an saindang mga inaakay o kinakabit.

An gibong pag-akay asin pagkabit nin mga tawong buta sa pagkamoot asin katotoohan nin Dios iyo an sarong seryoso asin magabat na trabaho na inaako kan disipulo hale sa Dios mismo. Kaya dapat na maglikay an disipulo ni Jesukristo na magin makasadiri sa saiyang karakter asin pag-uugali bilang tawo tanganing dai maolang an saiyang serbisyo asin pagsasakripisyo kan sadiri na arog akn ginigibo kan saiyang maestrong si Jesukristo.

Alagad sa Mt. 15:14, dangan sa entering ika-23 na kapitulo kan Mt., ipinanungod ni Jesukristo an kasabihan na ini para duman sa mga Pariseo (Mt. 15:12-14), asin pareho sa mga eskriba asin mga Pariseo (Mt. 23:1mm). Sa Jn. 9:39-41, linagarto ni jesukristo an pagsbai niyang mga buta an mga Pariseo.

Naturalmente, an pagpanungod ni Jesukristo sa mga relihiyosong lider na mga eskriba asin Pariseo bilang mga tawong butang nag-aakay o nagkakabit nin kapwa ninda buta, gustong sabihon ni Jesukristo na an mga lider na ini mga tawong makasadiri, na an iniintyende sana iyo an saindang sadiring interes asin pangangaipo asin bako man an ikakarahay kan buhay nin mga inaakay (Hilnga Mt. 15:14; 23:16, 19, 24). Kaya, hinuhulitan niya an mga tawo, patin an mga bagong disipulo niya, asin pinatanidad sinda dapit kan mga butang para-akay na ini na. “Bukalat nindong marhay an saindong mga mata, asin mansayi nindo an lebadura kan mga Pariseo asin mga Saduceo (an lebadurang ini kan mga Pariseo sinasabi digdi sa Mt. 16:6,12 na iyo an mga doktrina asin katukdoan kan mga Pariseo, alagad sa Lk. 12:1, an lebadura kan mga Pariseo iyo an saindang hipokrisiya), nin huli ta an mga relihiyosong lider na ini mga hipokrito (Mt. 23; Lk. 12:1m).

Bilang mga paratukdo asin mga para-akay na hipokrito minatama sa sainda an mga tataramon na sinasabi man ni San Pablo na, “Kun sarong Judio an pagkamidbid nindo sa sadiri nindo, kun talagang igwa kamo nin pagsarig sa Tugon asin nag-oorgulyo kamo sa saindong Dios, kun tatao kamo kan kabotan nin Dios na ipinahayag niya sa paagi kan Tugon asin tatao na kamo kan tama sa sala, kun kumbensido kamo na nakaka-akay kamo nin mga buta asin nagtitingraw kamo sa mga nasa kadikloamn, kun nakakatukdo kamo sa mga ignorante asin  nagmumuklat kan mga mangmang huli ta namumugtak sa saindong tugon an gabos na pagka-aram asin katotoohan, kun siring tano ta dai nindo tuldoan an saindong sadiri siring kan pagtukdo nindo sa iba? Naghuhulit kamo na dai maghabon, alagad kamo mismo naghahabon; ibinabawal nindo an pagsambay, alagad kamo mismo nagsasarambay; isinisikwal nindo an mga idolo, alagad hinahabonan nindo an saindang mga temple. Sa pagorgulyo nindo sa Tugon, pagkatapos binabaligwat (sinasalungat) nindo iyan, naoolog-olog nindo an Dios. Siring na sinasabi sa Kasuratan: Kasalan nindo kun tano ta an ngaran nin Dios inoolog-olog diyan sa mga pagano” (Rm. 2:17-24).

2.       Dai nanggad malalabawan kan disipulo an saiyang maestro. An disipulong puwerte an pagkatukdo puwede sanang makapantay sa saiyang maestro” (Lk. 6:40). Hilnga man an Mt. 10:24-25; Jn. 13:16; 15:20).

                Kun an saindang maestrong si jesukristo ininsulto, pinasakitan asin ginadan kan mga tawo, dapat maglaom man an saiyang mga disipulo na mag-agi nin siring na mga pasakit, insult asin kagadanan sa kamot kan mga tawo huli kan saindang mga bagong naaaraman manonongod sa Dios (Hilnga an Jn. 15:20).

                Kun an pagoorolayan sana iyo an mga kasakitan, insult asin kadepisilan na dapat agihan asin sapoon pareho kan maestro asin kan estudyante alang-alang sa katotoohan, asin bako an mga pang-kinaban na karahayan, arog baga kan mga kompensasyon. Remunerasyon, promosyon, onra, marhay na reputasyon asin kolokasyon sa sosyedad nin mga tawo, sinasabi digdi ni Jesukristo na dai makakalabaw an estudyante o disipulo sa saiyang maestro, kundi puwede sana niyang pareyohon o pantayan an mga kadepisilan, kasakitan asin pagsasakripisyo kan saiyang maestro alang-alang sa pagkamoot asin katotoohan asin kadonongan.

                Siring na an sarong aki dai nanggad puwedeng makalabaw sa saiyang mga magurang huli kan mga sakripisyo, kasakitan asin kadepisilan na inagihan kan mga ini (Hilnga an kantang Bikol na “Si Nanay, si Tatay”), an sarong estudyante o disipulo dai nanggad puwedeng labwan an saiyang maestro sa ngaran nin mga eksperyensya sa buhay.

3.       “Tano ta namamansayan mo an muta sa mata kan tugang mo, alagad dai mo narereparo an kaduro-dakulang pasagi na yaon sa sadiri mong mata? Paano ka makakasabi sa saimong tugang na, ‘Tugang, hahaleon ko an muta na yaon sa saimong mata’, mantang dai mo nahihiling an pasagi sa saimong sadiring mata? Hipokrito! Enot, halea muna an pasagi sa saimong sadiring mata, dangan mamamansayan mong malinaw na marhay an muta na yaon sa saimong tugang saka mahahale mo iyan” (Lk. 6:41-42).

                Para-akay na buta asin makasadiri, na an namamansayan iyo sana an deperensya, depekto, kakundian asin kaluyahan kan ibang tawo, alagad matibay na magpalusot kan sadiri niyang mga kaluyahan asin mga kakundian sa takot na makadamay o maulakitan kan kasalan o depekto kan saiyang kapwa.

Tama nanggad an sinasabi saimo sa Rm. 2:17-24, hipokritong tawo! Huli saimo, naaatraso asin naoolang an pagbabago kan mga tawo sa mundo.

Ano an gustong sabihgon kan tataramon na “hipokrito”, apuwera kan naaaraman na nyatong mahiwas na kahulgan kaiyan na “parasagin-sagin”.

An estrikto asin haharom na kahulugan kan tataramon na “hipokrito”, makukua sa duwang inugatan na tataramon na Latin na “hipo” (i.e. pagkaongis, pagka-anggot) asin an “criticus” (i.e., sensura, pagtuyaw, pag-kritikar). Pag-pinagsupon am duwang tataramon na Latin na ini, maluwas na an boot sabihon kan “hipokrito” iyo idtong sarong tawo na naoongis o naaanggot na mag-ako nin mga kritisismo o pagtuyaw o sensura. Kaya, palan, an tawong anggot sa kritisismo o pagtuyaw nagigin para-sagin-sagin o mapagpa-imbabaw huli ta takot siyang matuyaw kan saiyang mga kapintasan o tuyaw na hale sa iba, huli sa mga sadiri niyang kakundian, iyan tinatago o tinatakpan niya kan saiyang mga karahayan na mauuyonan kan iba, kaya nagigin siyang para-sagin-sagin.

An iba naman, embes na tawan atensyon an sadiri niyang mga kakundian o depekto, an mga kakundian, kaluyahan, depekto asin deperensya kan iba iyo an inaatoman asin narereparo. An huring klaseng mga tawong hipokritong ini yo an pinuponto ni Jesukristo sa binasang evangelio, na pinapanungod niya sa saiyang mga mortal na kaiwal, an mga eskriba asin mga Pariseo, na mga hipokristong relihiyosong lider kan panahon niya (Hilnga an Mt. 23:1-36; 15:10-20; 16:5-12; Mk. 7:5-23; 12:38-40; Lk. 11:37-54; 12:1-3; Jn. 9:40; Rm. 2:17-24). Sinda an mga klasikal na halimbawa sa Bibliya asin sa kasaysayan kan mundo kan sinasabing “mga hipokrito” asin an pagka-pariseo nagigin sinonimo asin pareho kan “pagka-hipokrito”.

Sinasabi ni Jesukristo sa mga tawo asin  mga bagong disipulong nagdadarangog saiya na, huli kan presensya kan mga tawong hipokrito, na arog kan mga eskriba asin Pariseo, nagigin depisil an pagtulod niya kan trabaho nin pagbabago kan Judiyong sosyedad asin kan entering mundo. Siring kan sinasabi sa sarong pilipinong parasurat na,

“Walang pagbabagong magaganap sa mundo,

Kung, hanggang ngayon, nandiyan an mga ipokrito”. (Pablo S. Gomez)

An kritisismo, lalo na an kritisismo kan sadiri, iyo an lyabe para sa pagbabago kan sadiri asin kan mundo. An pagsikwal kan kritisismo kan sadiri iyo an pagkahulog sa pagigin hipokrito.

An sobra asin labi-labing kritisismo iyo man an nakakagadan sa boluntarismo, inisyatiba asin pagigin natural nin sarong tawo, na iyo man an nagigin dahelan kan pagkagadan kan kaogmahan asin kagaya-gayahan na dapat mamatean nin saro katawo sa irarom kan saiyang boot.

4.       “Mayong marhay na kahoy an minataong maraot na bunga, siring na an sarong maraot na kahoy an magtao nin marhay na bunga. An lambing klase nin kahoy namimidbiran huli kan sadiri niyang bunga: mayong siisay man an makakaguno nin higos hale sa mga tunok, o mina-ani nin mga ubas hale sa mga katutunukan. An sarong marhay na tawo minahugot nin mga karahayan hale sa sarayan nin karahayan na yaon sa saiyang puso; an sarong maraot na tawo minahugot man nin mga maraot hale sa sarayan nin kararatan. Nin huli ta an mga tataramon nin sarong tawo nagsusupay hale sa nasasaray sa puso niya” (Lk. 6:43-45).

Ini an satuyang tandaan, hale sa sarong kasabihan na tagalog: “Kun ano ang puno, siya rin an bunga.”

An marhay na kahoy, marhay man an bunga; siring na an maraot na kahoy, maraot man an bunga.

Kun marhay an kapinunan, marahay man an katapusan; kun maraot na kapinunan, maraot man an katapusan.

Kun marhay an mga magurang, marhay man an mga aki; kun maraot an mga magurang, maraot man an mga supling.

Kun marhay an maestro, marhay man an mga disipulo; kun maraot an maestro, maraot man an mga disipulo.

Kun marhay am mamamahala, marhay man an mga parasunod; kun maraot an namamahala, maraot man an mga parasunod.

An kasabihan na ini ni Jesukristo bako sanang nakadirekta sa mga tawo asin mga disipulo niya, kundi sa mga Pariseong mga para-akay na buta asin mga hipokrito, na mga paratukdo kan katugonan, alagad mga layas sindang kahoy na anas maraot an bunga.

An sabi sainda ni jesukristo iyo na, “Arin man na kahoy na dai itinanom kan sakuyang langitnon na Ama gagabuton patin sa pagka-gamot. Pabayae sana sinda. Mga butang tawo sinda na nagkakabit sa kapwa nida buta; asin kun an sarong buta mag-akay sa saro man na buta, pareho siindang madagos sa bubon” (Mt. 15:13-14).

Para ki Jesukristo, an siring na mga tawo iyo an ginigikanan nin tension asin iritasyon para saiya, na nabubuwisit an saiyang aldaw asin nararaot an saiyang trabaho nin pagserbi sa mga tawo. Huli sa konsumisyon na sinasapo niya sa mga hipokritong mga relihiyosong lider na ini, nararaot man an bunga kan saiyang trabaho. Kaya,pinatanidan niya an saiyang sadiring mga disipulo na dai nanggad mag-arog sa mga Pariseong ini, kun gusto nindang makaarog sa saindang maestro, na may marhay na kaisipan asin malasakit para sa saindang pinaglilingkodan na Dios asin tawo.

Bilang ultimong kasabihan, “Ex abundancia cordis, os loquitor.” (Hale sa nagsusupay na puso, minaluwas diyan sa nguso), (Lk. 6:45), ini may relasyon duman sa sitas na sinabi na nyato sa itaas, dapit sa sinabi ni Jesukristo manonongod sa mga Pariseo. Huli kan pagkapintasero, pagkadelikado asin pagkamapili kan mga Pariseo dapit sa mga bagay na pagkakan tanganing masunod sana an mga reglamento kan Katugonan ni Moises sa letra o sa literal na interpretasyon, kaya nagsabi sainda si Jesukristo na, “An gabos na minalaog sa nguso kan tawo dai nakakapa-ati saiya, kundi an minaluwas sa nguso iyo an nakakapa-ati sa sarong tawo… Dai nindo naoobserbaran na anuman na minalaog sa nguso miinadagos sa tulak, dangan ilinuluwas sa kasilyas? Alagad an mga bagay na minaluwas sa nguso minagikan sa puso, asin iyo iyan an nakakapa=ati sa sarong tawo. Huli t ahale sa puso ming-gikan an mga marararot na kaisipan: an pag-gagadan, pagsambay, paglkahilig sa laman- paghahabon, pagpapakaraot sa kapwa, pagsasing putik sa iba pa. Ini am mga bagay na nakakapa-ati sa sarong tawo.

Alagad an pagkakan na dai naghanaw kan mga kamot, dai nakakapaati sa tawo”(Mt. 15:11,17-20).

Kun an puso nin sarong tawo pano-pano nin mararaot na kaisipan asin kamawotan, an siring na mga bagay maliwas sa nguso niya. An sarong paratukdo na mgataram nin mga mararaot na bagay, gigikan iyan sa mga mararAot na bagay na nagsasaray sa saiyang puso. Bakong arog kaiyan kun minataram si Jesus, nin huli ta “Hinangaan siya kan gabos, asin napagalas sinda kan mga marhay na tataramon na gikan sa nguso niya” (Lk. 4:22).